د و فراتر از حفظِ در ذهن، بهره هاي فراواني را نصيب مسلمانان مي سازد كه از طريق حفظِ در خاطر، ميسور نيست. احاديث متعدّدي كه در باب توصيه به نگارش احاديث از پيامبر صلي الله عليه و آله نقل شده است، شاهدي بر اين مدّعاست. ۱
4. حفاظت از تغيير و تحريف
طرفداران اين نظر، به خاطرسپردن و نگارش احاديث را مقدمه اي بيش نمي شمارند، بلكه بر نتيجه آن كه همانا حفظ از تغيير و تحريف است، پاي مي فشارند. بنا بر اين، مرادِ پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله را از ذكر واژه «حفظ» به نتيجه آن ـ كه مهم‌تر است ـ برمي گردانند، هرچند كه از مقدمه هم غافل نيستند. ۲
5. تدريس، تصحيح و روايت.
بديهي است كه تدريس روايات، انتقال احاديث از استادان و مشايخ به شاگردان، بحث‌هاي حديثي در ميان محدّثان، پرداختن به ارزيابي احاديث و بازشناساندن احاديث سره از ناسره طبق قواعد و اصول علم الحديث، همه و همه باعث رواج و توسعه حديث در ميان مسلمانان مي گردد و حفظِ احاديث را درپي دارد. ۳
6. حفظ معاني، تفكّر در مفاد حديث، استنباط حِكَم و معارف
يكي ديگر از معاني «حفظ»، حفظ بطنِ حديث است. به ديگر سخن، معاني و معارفِ ژرفِ احاديث است كه انسان را به سرمنزل سعادت مي رساند. درك و فهم احاديث است كه بصيرت لازم را به مسلمانان مي دهد تا در پيچ و خم زندگي روزمره، فرامين حياتبخش اسلام را به كار گيرند و در جهت حلّ مشكلات خود قيام كنند. اينجاست كه اهميّت تفكر در احاديث و استنباط احكام و معارف، جايگاه واقعي خود را مي يابد. معتقدان اين ديدگاه، حفظِ معنا را بر حفظِ لفظ ترجيح مي دهند و مرادِ پيامبر را از ذكر واژه «حفظ»، معرفت و شناخت صحيح و عميق احاديث مي دانند و تتمه حديث را ـ بعثه الله فقيها عالماً ـ مستند خود ساخته اند. ۴
7. عمل
عدّه اي برآن‌اند كه حفظ احاديث به هرشكلي، تا زماني كه در عمل پياده نشود، سودي در پي نخواهد داشت. انتقال احاديث از يك نسل به نسل ديگر، جز «عمل»، هدفِ ديگري را به دنبال ندارد. اينان معتقدند كه در سايه عمل به احاديث، مي توان بر مسند فقها و علما و شهدا تكيه زد و مورد شفاعت پيامبر صلي الله عليه و آله قرارگرفت. بنا بر اين، حفظ را در عمل خلاصه مي كنند. ۵
1.بحار الأنوار، ج۲، ص۱۵۶.
2.ترجمه و شرح اصول کافي، ج۱، ص۶۲.
3.زلال المعين في احاديث الأربعين، ص۸.
4.اربعين حسينيه، ص۱۳.
5.اربعين حديث، ص۱۶.
