پس از بررسي واژه شناختي بايد گفت، از مطالعة منابع حديثي، رجالي و تاريخي دانسته مي‌شود كه شرطة الخميس يك سازمان نظامي متشكل از سربازان نخبة امام علي بن ابي طالب عليه السلام در كوفه بوده است. اما با كند و كاو در منابع مزبور، در باره اين سازمان و مأموريتش اطلاعات دقيقي به دست نمي‌آيد. طبري تنها اشاره كرده است كه وي اين سپاه را از تازيان به وجود آورده بود. آنان كه چهل هزار كس بودند، با علي بيعت مرگ كرده بودند. ^۱ در برخي از آثار متأخر آمده است كه امام عليه السلام اين سپاه را در كوفه ايجاد كرده بود. ^۲ اما به نظر مي‌رسد در اين اظهارنظر تسامحي رفته باشد؛ چه، منابع متقدم حكايت دارند كه در جنگ جمل ـ كه در بصره و قبل از آمدن امام عليه السلام به كوفه رخ داده است ـ شرطة الخميس حضور داشته‌اند. ^۳ يكي از محققان معاصر در مقام بيان مأموريت اين سازمان نوشته است:
در سازماندهي ارتش‌هاي جديد بخش يا دسته اي وجود دارد كه آن را « شرطة العسكريه» خوانند. مأموريت اين بخش امور امنيتي و حفاظتي در ارتش است. شايد مراد از شرطة الخميس همين باشد. ^۴
به عبارت ديگر، شرطة الخميس مأموريت حفاظت و اطلاعات سپاه علي عليه السلام را به عهده داشته است. گفتني است در زبان فارسي نيز نويسندگان و مترجمان به تناسب نوع تلقي خود از مأموريت اين گروه، از ايشان با تعبيراتي از قبيل: «نگهبانان سپاه»، ^۵ «چرخچي لشكر»، ^۶ «سپاه گزيده»، «جانباز»، ^۷ «دژباني سپاه» ^۸ و «پيش قراولان لشكر» ^۹ ياد كرده‌اند.

تعداد اعضاي اين سپاه

در باره شمار اعضاي اين سازمان هم، رجال شناسان و مورخان هم سخن نيستند؛ به طوري كه اعضاي اين سپاه را از پنج هزار تا چهل هزار تن ذكر كرده‌اند. تفصيل سخن، اين كه برقي اين گروه از اصحاب امام عليه السلام را شش هزار تن ^۱۰ و کشّي شش هزار يا پنج هزار تن ^۱۱ ذكر كرده است؛ اما ابن سعد شمار مقدمة سپاهي را كه امام حسن بن علي به سوي شاميان گسيل داشت، دوازده هزار تن ذكر كرده و نوشته است آنان را شرطة الخميس مي‌خواندند. ^۱۲ ولي طبري اين سپاه را در ايامي كه به قتل علي عليه السلام انجاميد، چهل