۰.الف ـ صحيحه هشام بن سالم ، به نقل از امام صادق عليه السلام . در اين روايت كه درباره مردى پرسش شده كه ديگرى را وكيل خود ساخته است ، در مورد وكيل آمده است :... الوكالة ثابتة حتى يبلغه العزل عن الوكالة بثقة يبلغه أو مشافهة [يشافه خ ـ ل ]بالعزل عن الوكالة . ^۱

۰.وكالت [ براى وكيل ] پايدار است تا وقتى كه عزل از وكالت را از طريق خبر ثقه اى دريافت كند يا موكّل ، حضورا عزل را به او بگويد .

گفته اند ظاهر عرفى روايت ، حجّيت بخشيدن به خبر ثقه است ، همچون يقينى كه از گفتار حضورى موكّل حاصل مى شود . ^۲

۰.ب ـ صحيحه اسحاق بن عمّار به نقل از امام صادق عليه السلام . در اين روايت ، اسحاق بن عمّار از امام صادق عليه السلامسؤال مى كند كه چندين دينار از شخص بيمارى نزد من بود . گفته بود اگر از دنيا رفتم ، بيست دينار به فلانى بده و بقيه را به برادر [ يا خواهر ] من تحويل ده . وقتى از دنيا رفت[ ومن نزد او نبودم ] مردى مسلمان و راستگو نزد من آمد و گفت : آن مرحوم از من خواست تا به تو بگويم ده سكّه از دينارها را صدقه بده . اين در حالى بود كه برادر (يا خواهر او) جريان را نمى دانست . [ تكليف چيست؟ ] . فرمود :أرى أن تصدّق منها بعشرة دنانير كما كان . ^۳

۰.همان طور كه گفته است ، ده دينار را صدقه بده .

قسمت قابل استدلال از اين روايت ، همين است كه با فرض خبر دادن فرد «مسلمان راستگو» ، اثر شرعى بر آن بار شده است (صدقه ده دينار) .
ج ـ مكاتبه حسين بن خالد صيرفى (كه اعتبار آن بعيد نمى آيد) ^۴ از امام كاظم عليه السلام .

نيز به خبر واحد مراجعه كرد . ^۱
البته استدلال به اين روايت ، هم از جهت سند و هم از جهت دلالت ، قابل مناقشه است . از جهت سند ، همين كه از منفردات كشّى است ، هر چند افراد راوى در آن قابل اعتماد باشند ، مى تواند مانع از حصول وثوق عقلايى به صدور روايت شود . به علاوه ، چنانچه در سند روايت قبلى اشاره شد ، در اين جا نيازمند حصول قطع يا اطمينان به صدور روايت هستيم .
از جهت دلالت نيز اين روايت ، قابل مناقشه است . توضيح اين كه اوّلاً بعيد نيست ادّعا شود مراد از «پناهگاه» در راستاى احكام ، همان به دست آوردن خودِ احكام باشد و چالش هايى مانند بررسى اوصاف و احوال راويان اخبار را شامل نشود . ثانيا تعبير به كار رفته در روايت (بنا بر صدور روايت) حاكى از جلالت قدر و بلندى مرتبه حارث بن مغيره نزد امام صادق عليه السلام است . در اين صورت ، حجّيت خبر واحد ، فقط براى افرادى مثل او ثابت مى شود ، در حالى كه مراد از حجّيت خبر واحد ، اعم از كسانى است كه داراى چنان منزلت عالى اى هستند .

سوم . روايات حجّيت خبر واحد در موضوعات

براى اثبات حجّيت خبر واحد در موضوعات شرعى مانند نجاست و طهارت ، به رواياتى استدلال شده است . صاحب جواهر مى گويد : از برخى اخبار مى توان بر تنزيل خبر عدل واحد درجايگاه علم استفاده كرد . ^۲برخى از فقها بسيارى از اين روايات را جمع آورى و بررسى كرده اند ؛ ^۳ امّا از آن ميان ، چند روايت دلالت نسبتا روشن تر و عام ترى دارند :