35
مباني حجيّت آراي رجالي

صورت گرفته است. ۱
اين مباحث، بويژه در بحث تعارض ادلّه و توضيح و تبيين موافقت با قرآن و سنّت قطعى به عنوان يك مرجّح صورت پذيرفته است؛ ولى از آن جا كه نقد سند در حالت تعارض با حالت غير تعارض تفاوت دارد، مباحثى كه براى حالت تعارض بوده است، حالت غير تعارض را به حاشيه و فرع مبحث برده است. لذا بحث درخور آن هم صورت نگرفته است. البته در اين جا نيز چون محور اصلى سخن ما در مبانى آراى رجالى است و ارزشيابى حديث به طور كلّى، فراتر از اين موضوع است، نمى توانيم به طور مشروح بدان بپردازيم ؛ ۲ ولى برخى از روايات مربوط به آن را مى آوريم:

۰.۱. از امام صادق عليه السلام نقل شده است :كلّ حديث مردود إلى الكتاب والسنة وكل شيء لا يوافق كتاب اللّه فهو زُخُرف . ۳

۰.هر حديثى به قرآن وسنّت بازگشت داده مى شود و هر چه موافق با كتاب خدا نباشد ، زُخرف است .

مراد از زُخرُف در اين جا باطل و دورغ است . رد يا عرضه بر قرآن در اين روايت به عنوان معيار و مبنايى براى ارزشيابى صحّت صدور روايت ، ارائه شده است .

۰.۲ . در روايت ديگرى به نقل از امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام مى خوانيم :لا تصدق علينا إلاّ ما وافق كتاب اللّه وسنة نبيّه. ۴

۰.۳ . در روايت ديگرى از پيامبر اكرم نقل شده است :

1.ر.ك: الرسائل، مرتضى الأنصارى ، ص۶۹؛ بحوث فى الأصول ، سيّد محمّدباقر الصدر، ج۷، ص۳۱۵ به بعد . نيز ر.ك: حجيّت خبر واحد و بحث تعارض در ساير منابع اصولى.

2.نويسنده در كتابى جداگانه ، تلاش كرده تا گام هايى در اين جهت بردارد (ر.ك: جايگاه قرآن در استنباط احكام، ص۲۹۵ به بعد).

3.جامع أحاديث الشيعة ، ج ۱ ، ص ۳۱۲ .

4.همان ، ص ۳۱۴ .


مباني حجيّت آراي رجالي
34

مختار مبتلا بود» .
سپس حارث شامى و بنان را يادآور شد و فرمود: «اين دو بر على بن حسين عليه السلام دروغ مى بستند» . آن گاه مغيرة بن سعيد، بزيع، سرىّ، ابوالخطاب ، معمّر، بشار اشعرى، حمزه زبيدى و صائد نهدى را نام برد و فرمود: «خداوند ، اينها را لعنت كند!... » .

البته در اين گونه روايات، به طور مستقيم ، مبانى رجالى معرّفى نشده اند؛ امّا پايه و آغازى است براى پيگيرى مبانى رجالى توسط ارزشگذاران سند احاديث. توضيح مطلب آن كه وقتى در اين روايات به جعل حديث اشاره مى شود و به طور خاصّ برخى از جاعلان در پيشينه نقل روايات معصومان عليهم السلاممعرّفى مى شوند، نقطه آغازى مى شود براى توجّه به اين كه چگونه مى توان احاديث مجعول را از غير مجعول تشخيص داد و يا چه معيارهايى براى نقد (جرح و تعديل) راويان وجود دارد.

1 ـ 2 . عرضه بر قرآن و سنّت قطعى

يكى از مبانى مهم در ارزشيابى حديث كه از روايات به دست مى آيد، عرضه آن بر قرآن كريم و سنّت قطعى است. اين معيار با وجود تأكيدهايى كه در روايات دارد، به هر دليلى در دوره هاى بعدى ارزشيابى حديث، به گونه اى شايسته مورد بحث و بررسى قرار نگرفته است. مباحث مهمّى از اين قبيل كه: قرآن و سنّت با داشتن تفسير و برداشت هاى مختلف از آنها چگونه مى توانند معيارى در اين جهت باشند ، معناى موافقت و مخالفت با آنها و عرضه روايات بر آنها چيست ، تخصيص، تقييد يا هر گونه تفسير عرفى روايات از مفاد الفاظ قرآن و سنّت قطعى در اين صحنه، چه جايگاهى دارد ، مورد تجزيه و تحليل عميق و گسترده قرار نگرفته است. البته در دوره هاى معاصر، در برخى آثار اصولى مباحثى در اين باره

  • نام منبع :
    مباني حجيّت آراي رجالي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 44017
صفحه از 255
پرینت  ارسال به