است كه بر مبناى آنها حديث راوى پذيرفته مى شود . براى مثال ، در روايتى به نقل از امام صادق عليه السلام چنين مى خوانيم :

۰.ما أجد أحدا احيى ذكرنا وأحاديث أبي عليه السلام الاّ زرارة وأبو بصير ليث المرادى ومحمّد بن مسلم و بُريد بن معاوية العِجلى ولولا هولاء ما كان أحد يستنبط هذا . هولاء حفّاظ الدين وأمناء أبي عليه السلامعلى حلال اللّه وحرامه وهم السابقون الينا في الدنيا والسابقون الينا في الآخرة . ^۱

۰.بجز زراره ، أبو بصير ليث مرادى ، محمّد بن مسلم وبريد بن معاويه عِجلى كسى را نمى شناسم كه ياد ما و سخنان پدرم را زنده كرده باشد . اگر اينان نبودند ، كسى نمى توانست [ دانش و ياد ما را ] دريابد . اينان ، پاسداران دين و امانتداران پدرم برحلال و حرام خداوند متعال اند . اينان ، پيشى گيرندگان اند به سوى ما در دنيا و در آخرت .

در اين روايت ، حافظ دين بودن ، امانتدار بودن و مراوده و رفت و آمد با معصومان عليهم السلام ، از صفات بارزى دانسته شده كه مى تواند مبناى پذيرش روايت ، و بلكه مرجع اخذ روايت معصومان عليه السلام باشد .
3 . در روايتى ديگر آمده است :

۰.... حدّثنا قاسم الصيقل رفع الحديث إلى أبي عبد اللّه عليه السلام قال كنّا جلوسا عنده فتذاكرنا رجلاً من أصحابنا ، فقال : بعضنا ذلك ضعيف . فقال أبو عبد اللّه عليه السلام : إن كان لا يقبل ممّن دونكم حتى يكون مثلكم لم يقبل منكم حتى تكونوا مثلنا . ^۲

۰.... قاسم صيقل ، حديثى را مرفوعا از امام صادق عليه السلام چنين نقل مى كند : نزد ايشان نشسته بوديم و درباره يكى از اصحاب (ظاهرا راويان حديث) بحث مى كرديم . يكى از ما گفت : او ضعيف است . امام صادق عليه السلام فرمود : اگر از كسى كه در مرتبه اى كم تر از شما باشد [ حديث ]قبول نكنيد ، مگر

أيها الناس ما جاءكم عنّي يوافق كتاب اللّه فأنا قلته ، وما جاءكم يخالف كتاب اللّه ، فلم أقله . ^۱

۰.هر چه از من موافق با قرآن نقل شد ، آن را گفته ام و هر چه مخالف با آن نقل شد ، آن را نگفته ام .

1 ـ 3 . تأييد افراد خاص بر مبناى وثاقت و ساير اوصاف پذيرش حديث

روش توثيق خاص ـ كه بعدها در كتاب هاى مدوّن رجالى معمول شد ـ در واقع از زمان ائمه عليهم السلام و از زبان يا تقرير خود ايشان آغاز گشته است . بر اساس روايات موجود ، ائمه عليهم السلامهمچنان كه دورغپردازان در احاديث را بر مبناى وجود صفات مختلفى مانند انحراف مذهبى يا اخلاقى در آنها معرّفى مى كرده اند ، در موارد فراوانى هم راويان مورد وثوق خود را به مردم معرّفى كرده اند تا احاديث از آنها گرفته شود . در اين جا به نمونه هايى از اين دست مى پردازيم :
1 . در روايتى به نقل از امام صادق عليه السلام پس از سرزنش مردم در دروغ بستن بر معصوم و بيان برخى از انگيزه ها در اين باره آمده است :

۰.فإذا أردت بحديثنا فعليك بهذا الجالس واومى بيده إلى رجل من أصحابه . فسألت أصحابنا عنه . فقالوا : زرارة بن اَعين . ^۲

۰.هر گاه حديث ما را خواستى ، به ايشان مراجعه كن . [ راوى مى گويد : ] با دست به مردى از ياران خود اشاره كرد . از دوستان خود پرسيدم : او كيست؟ گفتند : زرارة بن اَعيَن است .

2 . در روايات ديگرى اوصاف زُراره و همانندان او كه از نظر ائمه عليهم السلام مرجع نقل و اخذ روايات هستند ، بيان شده است . اين اوصاف ، در واقع همان اوصافى