وقتى اين موارد اندك را در كنار موارد فراوانى كه بدون ذكرى از ديگران فقط خودش اظهار نظر مى كند ، قرار دهيم ، اين گمان تقويت مى شود كه در آن موارد فراوان ، در مجموع به يك نظر كارشناسى قاطع رسيده است ؛ ولى در اين موارد نسبتا كم ، چون خودش به نظر قاطعى نرسيده است ، به نقل از ديگران بسنده مى كند و اين،درست در چارچوب شيوه كارشناسانه است.همچنان كه فقها نيز در كتاب هاى استدلالى خود ، در بسيارى از موارد با استدلالى به نظرى مى رسند و گاهى هم با توجّه به اين كه نظر قاطع كارشناسى ندارند ، به نقل از ديگران اكتفا مى كنند .
4 . ناتمام بودن اقوال مخالفان . كسانى كه ادّعا كرده اند مبناى قبول قول رجالى شيخ طوسى و نجاشى ، شهادت از حس يا اِخبار از حسّ است ، دلايلى بر ادّعاى خود آورده اند كه به نظر نگارنده ، هيچ كدام از آنها تمام نيست . يكى از اين صاحب نظران ، پس از اين كه حجّيت قول شيخ طوسى و نجاشى را از باب حجّيت خبر ثقه گرفته است ، ^۱ مى گويد :
اگر گفته شود : شايد خبر اينان از وثاقت و حُسن ناشى از حدس و اجتهاد و اعمال نظر باشد و درنتيجه ، ادلّه حجّيت خبر ثقه شامل آن نگردد ... در جواب مى گوييم: اين احتمال، قابل اعتنا نيست ؛ زيرا سيره عقلا بر آن است كه خبر ثقه اعتبار دارد،مگر اين كه بدانيم از روى حدس بوده است، و شكّى نيست كه احتمال حسّى بودن در خبرهاى آنها ـ هر چند به صورت نقل بزرگى از بزرگ ديگر و ثقه اى از ثقه اى ديگر باشد ـ وجدانا وجود دارد . ^۲

نقل و ياد از كس ديگر به توثيق ، تضعيف و به طور كلّى توصيف رجالى افراد مى پردازد و اين ظاهرا بيانى كارشناسانه است ، نه نقل از ديگران . ثانيا در برخى موارد ، پس از نقل يك مطلب رجالى ، درباره آن نظر و رأى مى دهد . مثلاً درباره ابراهيم بن هاشم مى گويد :
قال أبو عمرو الكشي : تلميذ يونس بن عبد الرحمان من أصحاب الرضا عليه السلام . هذا قول الكشّي وفيه نظر . ^۱
ابو عمرو كشّى گفته است : [ ابراهيم بن هاشم ] شاگرد يونس بن عبد الرحمان از ياران امام رضا عليه السلام بوده است ؛ ولى در اين قول ، نظر و اشكال هست .
اين عبارت ، نه تنها نشان دهنده جايگاه كارشناسانه براى نجاشى است ؛ بلكه به كشّى نيز به عنوان يك كارشناس نگاه شده است ، نه ناقل و راوى . در جاى ديگرى درباره حنين بن ابى سعيد هاشم بن حيان مكّارى مى گويد :
... و كان الحسين ثقة في حديثه ، ذكره أبو عمرو الكشّي في جملة الواقفة وذكر فيه ذموما و ليس هذا موضع ذكر ذلك . ^۲
حسين در حديث ، ثقه است . ابو عمرو كشّى او را در شمار واقفيه آورده و درباره اش مذمّت هايى را ذكر كرده است؛ ولى اين جا جاى بيان آنها نيست.
در اين جا پس از توثيق قاطع اين شخص از ديدگاه خود ، از سخن كشّى و مذمّت هايى كه براى او گفته است (يا به عنوان روايت از معصوم عليه السلام يا به نقل از ديگران يا نظر خودش) ياد مى كند و درست به عنوان يك كارشناس ، پاسخ به آنها را به جاى ديگرى حوالت مى دهد .
البتّه در مواردى تضعيف يا توثيق را به اصحاب يا رجاليان نسبت مى دهد ؛ ^۳ امّا