رجالى در ارتباط اين دو با هم نگاه شود ، اهميّت و حسّاسيت بيشترى پيدا مى كند . نزديكى اين دو دانش تا حدّى است كه برخى از صاحب نظران را بر آن داشته تا به بيان تفاوت آنها با يكديگر بپردازند . مثلاً برخى تفاوت را در اين ديده اند كه موضوع كار در درايه ، سند به عنوان يك مجموعه است ؛ ولى در رجال هر يك از افراد آن ، موضوع كار است . ^۱ برخى ديگر ، تفاوت را چنين نگاشته اند كه موضوع رجال ، «محدّث (راوى)» است و هدف آن ، آگاهى بر وثاقت ، ضعف و اندازه ضابط بودن اوست ؛ ولى موضوع درايه ، «حديث» و هدف آن ، شناخت اقسام حديث و مسائل مربوط به آن است . ^۲
با وجود اين ، برخى از مبانى رجالى عينا در علم درايه (لااقل در برخى از نگارش هاى آن) نيز بحث شده است . مثلاً در الدراية ى شهيد ثانى ، پس از بيان كبراى كلّى كسى كه روايت او قبول مى شود ، ^۳ به راه هاى شناخت مصاديق كسانى كه روايت آنها موردقبول است نيز پرداخته است . مثلاً بحث شده كه عدالت راوى آيا با خبر دادن يك نفر ـ كه اصطلاحا «تزكيه واحد» ناميده مى شود ـ ثابت مى شود يا نه؟ آيا خبر دادن به وثاقت يا عدالت ـ كه «تعديل» ناميده مى شود ـ لازم است همراه با بيان سبب آن باشد يا نه؟ و ... ^۴ و يا اگر در مورد كسى جرح و تعديل واقع شد ، جرح مقدّم است يا تعديل ؟ ^۵
اينها مباحث كلّى اى است كه در راستاى اثبات اوصاف تك تكِ راويان به كار مى آيد نه اين كه كبريات كلّى در تشخيص حديث معتبر (به معناى عام) از غير معتبر باشد .

خبرويت برخوردار نيست ، از شرايط و مصداق هاى اين كبرا بحث مى شود . ^۱ اين مبحث به عنوان يكى از مبانى رجالى در نقد و ارزيابى راويان به كار مى آيد . در موضوع مبانى رجالى مى توان بحث كرد كه : آيا حجّيت قول رجالى از باب حجّيت قول خبره است يا نه؟ و اگر هست ، شرايط و نتايج آن چگونه است؟
2 . حجّيت خبر واحد . حجّيت خبر واحد ، در واقع يك كبرا يا مبناى رجالى است كه در اصول فقه به تفصيل موردبحث قرار مى گيرد . اگر در رجال به دنبال توثيق افراد مى رويم ، بر اين پايه قرار دارد كه در اصول فقه ثابت كرده ايم خبر شخص ثقه ، حجّت است . ممكن است در مبانى رجالى برخى از مباحث تكميلى و يا مباحثى كه مصداقى و درباره يك فرد نيست ، ولى نسبت به بحث كلّى حجيّت خبر واحد ، جنبه صغروى دارد ، مطرح شود . مثلاً دخالت نوع مذهب ، گرايش فكرى ، لزوم ضابط بودن و مانند اين اوصاف و احوال در حجّيت خبر واحد ، به عنوان مباحث تكميلى قابل طرح است . از مباحث مصداقى ، در واقع همه مباحثى كه تحت عنوان «توثيق هاى عام» مى آيد (مانند از اصحاب اجماع بودن ، رجال تفسير على بن ابراهيم ، المزار ابن قولويه و ...) قابل طرح و پيگيرى است .
3 . دليل انسداد . يكى ديگر از مباحث مهم اصولى كه در مبانى رجالى قابل پيگيرى است ، بحث دليل انسداد است . چنان كه در ارتباط رجال و فقه هم اشاره شد ، اين دليل با مقدّماتى كه دارد ، مى تواند تأثير مستقيمى در احراز وثاقت براى راويان يا بسنده كردن به برخى از شرايط در آنها داشته باشد . ^۲

3 . در ارتباط مبانى رجال و درايه

رجال و درايه قرابت زيادى با هم دارند . اين قرابت ، بويژه وقتى كه به مبانى