مفهوم‌شناسی «ریب» در قرآن و روایات اهل بیت(ع)

نشریه : تفسیر اهل بیت علیهم السلام

نویسنده : پديدآورنده : محسن عطاء الله
پديدآورنده : سید رسول موسوی جروکانی

چکیده :

هدف از این پژوهش دستیابی به مفهوم «ریب» در قرآن و روایات است که با روش نقلی همراه با توصیف و تحلیل انجام شده است. این واژه در لغت به سه معنای مطلق شک، شک همراه با ترس و بدگمانی، یا توهم و نا آرامی روانی به کار رفته است. بررسی کاربردهای ریب در قرآن معنای سوم را تأیید می ­کند و نشان می ­دهد که هرگونه شکی ریب نیست، بلکه به شکی ریب اطلاق می­شود که از اضطراب روانی ناشی شده باشد. کاربرد این واژه در روایات نیز نشان می­ دهد که مفهوم ریب در مقابل مفهوم طمأنینه و ثَبات، و منافی یقین و اخلاص است. در نتیجه این حالت روانی مربوط به عرصۀ معارف قلبی و حوزۀ روان­شناسی است، نه حوزه معرفت ­شناسی؛ درحالی‌که شک مفهومی عام دارد و شامل هر دو حوزه می­ شود.