امام رضا‌(ع) و جاعلان حدیث (بررسی بسترهای وضع حدیث و موضع‌گیری‌های آن حضرت در قبال این مسئله)

نشریه : فصلنامه فرهنگ رضوی

نویسنده : پديدآورنده : مهدی اکبرنژاد

چکیده :

از آغازین روزهای پیدایش اسلام، بعد از قرآن، سنت به‌عنوان دومین چشمه زلال گسترش و تبیین معارف دینی شناخته شده است؛ امّا این جریان دستخوش پاره‌ای از آسیب‌ها شد که حساسیت دلسوزان و عالمان و بزرگان اسلامی را برانگیخت. یکی از این آسیب‌ها، پدیده وضع و جعل حدیث بود. با عنایت به این که مقابله با این جریان از سوی بسیاری از بزرگان اسلامی از همان روزهای آغازین پیدایش این پدیده نامبارک در دایره احادیث، صورت گرفته، این پژوهش تلاش کرده است ضمن بررسی و تحلیل بسترهای جعل حدیث در زمان امام رضا‌(ع)، موضع‌گیری آن حضرت در قبال این مسئله را نشان دهد. نتایج، حکایت از آن دارد که پیدایش جریانات و نحله‌های فکری گوناگون، اندیشه‌های غالیانه، مخالفت با امامان‌(ع) و قدرت طلبی بیش از حد بنی عباس، از مهم‌ترین عوامل جعل حدیث در زمان امام رضا‌(ع) بوده است. در مقابل، آن حضرت اقدامات مهمی را انجام دادند تا مانع رسیدن بانیان این جریان به اهداف خود شوند از جمله: تبیین معیارهای احادیث معتبر و قابل قبول، توصیه به اصحاب برای اخذ و روایت حدیث از منابع معتبر، عرضه روایات بر امام‌(ع) و پالایش احادیث و در برخی موارد، برخورد تند با وضع کنندگان احادیث.