نمى فهمى و دانسته اى كه اختلاف روايت مربوط به اختلاف علل و اسباب آن است و به دانشمند مورد اعتماد و آگاه در اين زمينه دسترسى ندارى تا با او مذاكره و گفت وگو كنى و گفتى كه مى خواهى كتابى داشته باشى كه تمام بخش هاى علم دين در آن باشد تا دانشجو را بى نياز كند و مرجع هدايت باشد و كسى كه به دنبال عمل به اخبار صحيح امامان عليهم السلام و سنت هاى قابل عمل باشد از آن كتاب برگيرد و واجبات خدا و سنت پيامبر صلى الله عليه و آله به كمك آن ادا شود». ۱
از اين نامه و اقدام كلينى به تأليف كافى در پاسخ به آن مى توان برداشت كرد كه حديث در عصر كلينى دچار دو مشكل اساسى بوده است:
1. احاديث در مجموعه اى واحد و منسجم تدوين و تنظيم نشده تا مراجعه به آن انجام وظايف دينى را تسهيل سازد. بخش آخر نامه ناظر به اين امر است.
2. روايات پراكنده ميان مردم دچار آشفتگى و تعارض شديد بوده و اين امر باعث اختلاف نگرش هاى كلامى و فقهى در ميان آنان شده بود. بدون ترديد وجود روايات ضعيف يا موضوع و در درجه اى بالاتر صدور روايات از روى تقيه از عوامل رهيافت چنين اختلافى در آن دوران بوده است.
با اين نامه، انگيزه ثقة الاسلام كلينى نيز مشخص مى شود. او با تدوين كافى خواست تا ضمن نجات روايات شيعه از پراكندگى و تنظيم آن در يك مجموعه واحد، از توسعه دامنه اختلافات دينى جلوگيرى كند.
شيوه تأليف كافى
كلينى براى تدوين كافى از اصول اربعمأة و ساير منابع روايى كه عمدتا در كتابخانه استادش على بن ابراهيم قمى فراهم بود و نيز با راهنمايى او كمك گرفت. و چنان كه در مقدمه كتاب آورده، احاديث را بر اساس معيار عدم مخالفت با قرآن و موافقت با اجماع گرد آورده و در آن جا كه وجهى براى ترجيح نمى ديده از باب: «بأيّما أخذتم من باب التسليم وسعكم.» يكى از دو روايت متعارض را كه در نظرش به صحت نزديك تر
1.كافى، ج ۱، ص ۹. (مقدمه)
