نگاهى به كتاب « شرح حديث جنود عقل و جهل » - صفحه 365

رفتار، هشدار داده و با عتاب نسبت به چنين كارى، آن را مايه مَقت و غضب الهى دانسته است.
حضرت امير عليه السلام در يكى از گفتارهاى حكيمانه خود، درباره ضرورت تربيت عملى (كه با تربيت نفس آغاز مى شود)، پيش از تربيت قولى ديگران، چنين مى فرمايد:
من نصب نفسه للناس اماما فعليه أن يبدأ بتعليم نفسه قبل تعليم غيره ولْيكُن تأديبه بسيرته قبل تأديبه بلسانه... . ۱
آن كس كه خود را در مقام پيشوايى مردم قرارداده است، مى بايد پيش از تعليم ديگرى، به آموزش نفس خود اقدام كند و مى بايد پيش از آن كه با زبانش به تربيت مردم بپردازد، با رفتارش ديگران را تأديب كند.
حضرت امام رحمه الله بر ضرورت تربيت عملى براى دو گروه تأكيد دارد: 1 . والدين، 2 . عالمان دين. ايشان درباره وظيفه والدين در تربيت فرزندان، چنين مى فرمايد:
... تربيت اطفال و ارتياض صبيان، از مهمّاتى است كه عهده دارى آن بر ذمّه پدر و مادر است و اگر در اين مرحله سهل انگارى و فتور و سستى شود، چه بسا كه طفل بيچاره را كار به رذائلِ بسيار كشد و منتهى به شقاوت و بدبختى ابدى او شود. ۲
آن گاه، درباره ضرورت تربيت عملى مى فرمايد:
و چون اطفال را حشْر دائم يا غالب با پدر و مادر است، تربيت هاى آنها بايد عملى باشد... و فساد عملى پدر و مادر، از هر چيز بيشتر، در اطفال سرايت كند. چه بسا كه يك طفل كه عملاً در خدمت پدر و مادر بد تربيت شد، تا آخر عمر با مجاهدت و زحمت مربّيان، اصلاح نشود. ۳
اهميّت تربيت عملى والدين از نظر حضرت امام رحمه الله تا بدان حدّ است كه ايشان حتّى كارهاى تصنّعى والدين را در اين جهت، جايز مى شمارد:
... اگر فرضا خودِ پدر و مادر به اخلاق حسنه و اعمال صالحه متّصف نيستند،

1.نهج البلاغه، حكمت ۷۳.

2.شرح حديث جنود عقل و جهل، ص ۱۵۴.

3.همان، ص ۱۵۵.

صفحه از 382