امام رحمه الله، معتقد است كه قاعده «سريان رحمت الهى» پاسخ به هر دو سؤال است:
تمام حدود و تعزيرات و قصاص و امثال آن، حقيقت رحمت و رأفت است كه در صورت غضب و انتقام، جلوه نموده: «وَ لَكُمْ فِى الْقِصَاصِ حَيَوةٌ يَـأُوْلِى الْأَلْبَـبِ»^۱ . ^۲
و جهنّم از ديدگاه امام رحمه الله چنين است:
رحمتى است در صورت غضب، براى كسانى كه لياقت رسيدن به سعادت دارند. اگر تخليصات و تطهيراتى كه در جهنّم مى شود نبود، هرگز روى سعادت را آن اشخاص نمى ديدند. ^۳
جهنّم، باطنش صورت لطف و رحمت الهى است كه براى تخليص مؤمنانِ معصيت كار و رساندن آنها به سعادت ابد، چاره منحصره است؛ زيرا كه فطرت مخموره صافيه انسان، چون طلايى است كه در ايّام عمر، آن را مغشوش و مخلوط به مس نموده باشيم. بايد آن طلا را با كوره ها و آتش هاى ذوب كننده، خالص نمود و از غلّ و غش، بيرون آورد: «الناس معادن كمعادن الذهب والفضة». پس جهنّم براى كسانى كه فطرتشان بكلّى محجوب نشده و به كفر و جهود و نفاق نرسيده باشند، رحمت است در صورت غضب. ^۴
و اگر جهنّم براى كسانى كه فطرتشان بكلّى محجوب شده، سراسرْ غضب الهى است، باز بدان جهت است كه چنين كسانى در چهره جانشان، روزنه اى براى بهره مندى از رحمت الهى باقى نگذاشته اند.
نتيجه قابل توجّهى كه حضرت امام رحمه الله از مبحث سريان رحمت الهى مى گيرد، آن است كه راه تسخير قلوب مردم به منظور كمك به تربيت اخلاقى آنان، بسط رحمت و رأفت است؛ چنانكه خداوند متعال، پيامبر اكرم را بدين صفتْ ستوده است.
هيچ چيز، مثل بسط رحمت و رأفت و طرح دوستى و مودّت، نمى توان دل مردم را