اختلاف الحدیث

درسنامه ای در راستای آشنایی با پدیده اختلاف و ناسازگاری میان روایات اسلامی

حدیث در مسیر خود از مبدأ تا مقصد، یعنی از گفتار و رفتار معصومان(ع) تا مخاطبان عصری و آینده خود، با چالشهایی مواجه شده که از جمله آنها پدیده ناسازگاری مفاد برخی احادیث با احادیث دیگر است. پدیده ای که از آن با عنوان «اختلاف الحدیث» یاد می شود.

ناسازگاری و اختلاف میان دو یا چند متن حدیثی - به رغم زلال بودن منابع زایش و صدورشان - گاه از فضا، شرایط و موقعیت صدور حدیث بر می خیزد، به گونه ای که آن موقعیت و شرایط، بروز نوعی اختلاف را بر حدیث تحمیل می کند. مثال بارز این سخن، شرایط «تقیه» است. امام معصوم، در چنین شرایطی ناگزیر است به خاطر رعایت مصالح مهم تر سخنی را بازگو کند که چه بسا با دیگر داده های حدیثی که در شرایط عادی صادر شده دچار اختلاف است.

و نیز گاه اختلاف احادیث پس از صدور از معصوم و در فرایند نقل به مخاطبان پدیدار می گردد. مثال آشکار این سخن، اموری چون تصحیف (ثبت ناصحیح واژگان) و افزایش و کاهش ناخواسته الفاظ حدیث است.

این کتاب، درسنامه ای است در راستای آشنایی با پدیده اختلاف و ناسازگاری میان روایات اسلامی. افزون بر بیان مباحث مقدماتی نظیر پیشینه و منابع و ... با ذکر روایاتی، شماری از اسباب اختلاف حدیث و نیز راه های علاج و برطرف کردن آنها نشان داده شده است.

عنوان درس های این کتاب بدین قرار است:

درس ۱: کلیات

درس ۲:آشنایی با دانش اختلاف الحدیث

درس ۳: پیشنیه پرداختن به موضوع اختلاف حدیث

درس ۴ ـ ۹:اسباب خارجی اختلاف حدیث ۱

درس ۱۰ ـ ۱۲: اسباب داخلی اختلاف حدیث

درس ۱۳:تفاضل مراتب تکلیف

درس ۱۴:حکم فقهی تخییر

درس ۱۵:تعارض ادله