با استاد محمدباقر بهبودى در عرصه روايت و درايت حديث - صفحه 434

با پرداخت حق الزحمه، نسخه هاى آن كتاب را تا سر حد امكان تكثير مى كند. درست چيزى شبيه به طبع و نشر امروزى از اين رو اگر اكثر كتاب هايى را كه اكنون در دست داريم و نسخه هاى متعدد آن در گوشه و كنار كتابخانه هاى ايران به دست مى آيد نگاه كنيم، كمتر نسخه اى پيدا مى كنيم كه تاريخ كتابت آن از عهد اقتدار مجلسى خارج باشد.
هدف مجلسى چنان كه خود مى گويد احياى تراث شيعه و ذخائر اهل بيت عصمت بود و بعد از آن كه مؤلفات شيعه را تا سر حد امكان تحصيل مى كند و به تكثير نسخه هاى آن مى پردازد، به فكر مى افتد كه براى اين ميراث عظيم، فهرستى تهيه كند كه وصول علاقه مندان را به آبشخور اين درياى عظيم علم و معرفت آسان كند. نمونه كار ايشان را به خوبى مى توان در جلد 106 بحار الأنوار ملاحظه كرد. جلد 106 بحار كه تحت عنوان مآخذ بحار الأنوار به چاپ رسانديم، به كلى به خط مؤلف است. با مطالعه اين كتاب كه مؤلف عمدا آن را ناقص نهاده و با انصراف از تكميل آن به تأليف كتاب بحار الأنوار پرداخته است، شيوه كار مؤلف كاملاً روشن مى شود. مرحوم مجلسى در اين كتاب، فهرست بندى ده جلد از كتاب هاى معروف حديث را تمام كرده است. ابتدا هر كتابى را تصفح نموده و براى ابواب آن يك سلسله ارقام و براى احاديث هر باب ارقامى جداگانه مرقوم داشته و سپس به مطالعه يك يك احاديث پرداخته و با دريافت صحيح و فطرت سالم و بينش عميق خود، مضامين حديث را برآورد نموده است و شماره حديث و شماره باب آن را در ذيل عناوين مناسب درج كرده است. وى بعد از آن كه ده جلد از كتب حديث را به اين صورت فهرست مى كند، گويا متنبه مى شود كه اين فهرست نويسى براى ساير دانشمندان چندان مفيد نمى افتد، زيرا هر كسى كه بخواهد از فهرست مزبور استفاده كند، بايد مانند خود مجلسى يك نسخه از كتاب هاى شيعه را تهيه كند و باز همانند مجلسى همه آنها را با شماره مسلسل ابواب و شماره مسلسل احاديث مزين سازد تا بتواند از فهرست مجلسى بهره مند شود، و باز با خود فكر مى كند چه بسا در تاريخى بعد از عهد من، كتاب هاى شيعه آنها كه با

صفحه از 450