2. حديث صحيح در اصطلاح متأخران

راه و روش فقهاى شيعه در توصيف روايت به صحت، تا قرن هفتم بر اصطلاح قدما استوار بود و همگان به احاديث صحيح به معنى ياد شده عمل مى كردند و هرگز در قيد اين نبودند كه سحت روايت را از طريق وثوق به راوى به دست بياورند، بلكه قرائن خارج از حديث را نيز در نظر مى گرفتند و پس از احراز وثوق و اطمينان به صدور، به حديث عمل مى نمودند ولى از قرن هفتم اسلامى به عللى كه در اين مختصر مجال ذكر آن نيست اين اصطلاح تا حدودى كنار رفت و احاديث اسلامى، بر اساس پايه اعتبار راوى آن، به اقسام چهارگانه منقسم گرديد، اين اقسام عبارتند از: 1. صحيح 2. موثق 3. حسن 4. ضعيف، در اين تقسيم محور دو چيز است 1. مذهب 2. وثاقت راوى. اينك توضيح آن:
الف) حديث صحيح، حديثى است كه همه راويان آن امامى مذهب بوده و به وسيله دو رجالىِ عادل تعديل شده باشد.
ب) حديث موثق، حديثى است كه راويان و يا يكى از آنها غير امامى بوده ولى همگى در مذهب خود عادل و يا لااقل صدوق و راستگو بوده باشند.
ج) حديث حسن، حديثى است كه همه راويان آن امامى بوده، اما علماى رجال به عدالت آنان تصريح ننموده ولى در عين حال آنها را ستوده باشند.
د) حديث ضعيف، حديثى است كه فاقد مزاياى اقسام سه گانه ^۱ باشد، راوى و يا راويان آن «مجهول» (ناشناخته) يا شناخته ولى «مهمل» (توصيفى از عدالت و غيره درباره او انجام نگيرد) و يا مطعون باشد، از وضع او انتقاد شود. اكنون اصطلاح رايج همين اصطلاح دوم است كه از نظر خوانندگان گرامى گذشت ولى آنچه لازم به تذكر است و بخشى از اين اعتراض به كتاب صحيح الكافى را تشكيل مى دهد، اين است كه فقهاى شيعه از روزى كه اين اصطلاح به وسيله احمد بن طاووس حلى متوفاى سال 673، پى ريزى شد و از طريق تلمذ او، علامه حلى متوفاى سال 726