پاسدارى از عرصه روايت و درايت حديث - صفحه 454

گسترش يافت، نه تنها بر حديث صحيح عمل مى كردند، بلكه به احاديث «موثق» و حتى به احاديث «حسن» (با شرايطى) نيز عمل مى نمودند و شما مى توانيد با مراجعه به كتب فقهى استدلالى كه از دوره ابن طاووس حلى تا عصر حاضر نگارش يافته است، اين حقيقت را به دست آوريد و مشاهير فقهاء كه مراجع فتوى و نمونه هاى فقه و فقاهت مى باشند، هرگز احاديث موثق و حسن را كه قسمتى از روايات اخلاقى و اجتماعى ما را تشكيل مى دهند، كنار نگذارده و پيوسته به آنها استناد مى جستند و هم اكنون نيز مراجع معاصر روى اين اساس فتوا مى دهند.
معنى حديث ضعيف در همه جا اين نيست كه حديث باطل و دروغ است، بلكه همان گونه كه يادآور شده اند ممكن است ضعف حديث معلول عدم شناخت راوى باشد و چه بسا ممكن است اين فرد در واقع از افراد صدوق و عادل به شمار رود، گاهى ممكن است راوى شناخته شود، اما مدح و ذمى درباره او وارد نگردد. يك چنين حديثى در اين شرايط به تنهايى حجت نيست، اما گاهى از طريق قرائن خارجى، مى توان به آن اعتماد جست و اگر قرائنى آن را تأييد نكند حديث قابل اعتماد نخواهد بود. از اين جهت يكى از كارهاى مهم استنباط اين است كه فقيه درباره حديث ضعيف دست به بررسى و كاوش بزند و در حد امكان در تصحيح آن بكوشد، و اگر خوف اطاله سخن نبود، در اين مورد به طرح نمونه و يا نمونه هايى مى پرداختيم. آنچه كه بار ديگر تكرار مى شود اين است كه حديث ضعيف معادل حديث دروغ نيست، بلكه چه بسا مى توان در پرتو قرائنى به آن اعتماد جست، بالاخص در مواردى كه ضعف حديث مولود مجهول بودن راوى و يا عدم تصريح اهل رجال به مدح و ذم او باشد.
با توجه به اين مقدمه اكنون تا حدى واقعيت اعتراض به كتاب صحيح الكافى بيان مى شود:

3. اين كتاب فاقد كارآيى است

هدف از گردآورى روايات صحيح در كتاب خاص چيست؟ اگر مقصود اين است كه خوانندگان گرامى فقط با احاديثى كه راويان آن امامى عادل بوده اند آشنا شوند، اين

صفحه از 462