آن مى باشد، و شيخ صدوق بيشتر كتاب هاى خود را بر اساس و شكل آن تأليف نموده است. ۱
محدث نورى در خاتمه المستدرك، فايده پنجم، در مورد برقى مى گويد:
از كتاب جامع و بزرگ او، همه مصنفين و نويسندگان جوامع حديثى نقل كرده اند، بلكه حتى از او عناوين كتاب هاى خويش را گرفته اند. ۲
اين كتاب بزرگ كه امروز اكثر آن از دست رفته نزد مشايخ ثلاثه يعنى كلينى و صدوق و طوسى وجود داشته و هر سه از آن استفاده كرده اند ۳ بدين ترتيب يكى از مآخذ مهم كافى كتاب المحاسن برقى است.
ديگر كتاب الجامع احمد بن محمد بن ابى نصر بزنطى كوفى (متوفاى 221ق) است. بزنطى، از اصحاب حضرت ابوالحسن رضا و ابوجعفر جواد عليهم السلام بوده و نزد ايشان منزلتى عظيم داشته است او را از دسته دوم اصحاب اجماع دانسته اند. يعنى از كسانى كه حديث و روايت نقل شده از ايشان، اگر به طريق صحيح باشد نياز به وارسى و تحقيق در افراد بعد نيست، و مقبول و صحيح تلقى مى شود. ۴ كلينى با يازده طريق از سلسله مشايخ خود از اين كتاب نقل مى كند. ۵ طبق يك نقل، اين كتاب تا عصر محقق حلى صاحب شرايع موجود بوده است. ۶
سوم كتاب نوادر الحكمة محمد بن احمد بن يحيى بن عمران اشعرى قمى است. نجاشى در مورد اين كتاب مى گويد:
اين كتاب، كتاب بزرگ و خوبى است، و علماى قم آن را به نام دبه شبيب معرفى مى كردند، و شبيب بقالى بود كه در دبه چرمى خودش كه خانه هاى فراوان داشت انواعى از روغن قرار داده و طبق خواست مردم به آنها مى فروخت. ۷
1.روضات الجنات، ج ۱، ص ۱۳، چاپ اول، به نقل از مقدمه محدث ارموى بر كتاب المحاسن، صفحه ج.
2.المستدرك، ج ۳، ص ۵۵۲.
3.مقدمه كتاب المحاسن، صفحات ج، د، و.
4.رجال كشى، ص ۵۵۶؛ اعيان الشيعه، ج ۳، ص ۱۴۰ ۱۴۱.
5.الاعلام الهادية الرفيعه، ص ۲۴ ـ ۲۶.
6.منقول از افادات آية اللّه العظمى بروجردى رضوان اللّه عليه در دروس فقه خود.
7.رجال نجاشى، ص ۲۶۹.
