بارى ديگر در عرصه روايت و درايت حديث - صفحه 556

اطلاعات ادبى و رجالى و حديثى و كلامى او مى كند. اما مهم ترين كتاب وى همان است. اين كتاب بعد از تأليف و تكميل به زودى شهرتى عام يافته و به صورت مشهورترين تأليفات حديثى شيعه درآمده است. چنان كه شيخ مفيد (متوفاى 413) بزرگ ترين دانشمند كلام و فقه و حديث و رجال و تاريخ نسل بعد و شاگرد با واسطه كلينى در مورد آن مى نويسد:
من أجل كتب الشيعة و أكثرها فائدة؛
كافى پر فايده ترين و بزرگ ترين كتاب هاى شيعه است.
كلينى در تأليف كتاب شريف كافى بيست سال عمر صرف كرده و رنج برده است، و چنان كه ديديم به احتمال قوى، به شهرهاى زيادى در اطراف بلاد اسلام مسافرت كرده و در نزد شيوخ به شاگردى نشسته است. اهميت و اعتبار و كثرت فوايد كافى، به زودى كتاب هاى مهم حديث قبل از آن را به محاق فراموشى كشانيده است، و باعث شده كه خود، مدار بحث و بررسى و تدريس قرار گيرد. نجاشى مى گويد:
من در مسجد لؤلؤى كه همان مسجد نفطويه نحوى بود رفت و آمد مى كردم، و در نزد امام جماعت آن قرائت قرآن تعليم مى گرفتم.
از اين مقدمه معلوم مى شود كه عمل مزبور در نوجوانى ابوالعباس نجاشى صورت گرفته است. بعد ايشان اضافه مى كند:
و مشاهده مى كردم كه گروهى از طالبان علم از اصحاب ما كتاب كافى را نزد ابوالحسين احمد بن احمد كوفى كاتب قرائت مى كردند و او كه شاگرد كلينى بود هنگام قرائت حديث مى گفت: حديث كرد براى شما محمد بن يعقوب كلينى... .
بعد از اين عصر به خصوص با عرضه شدن كتاب هاى صدوق و شيخ طوسى رحمه الله، كتب قدما روزبه روز بيشتر مورد فراموشى قرار گرفت، و تدريس و تدرّس و قرائت اين كتب نزد مشايخ، فرصت براى پرداختن به اصول و مصنفات گذشتگان را باقى نگذاشت به طورى كه رفته رفته اين گونه تأليفات كم و كم تر شد تا بالاخره به حدى رسيد كه در زمان ما جز چند عدد معدود، از آن ها چيزى در دست نيست.

صفحه از 570