اصول و كتب حديثى كهن امامى اختصاص داده و ما از رهگذر اين باب مهم مى توانيم با ادبيات حديثى فقهى كهن تا اندازه اى آشنا شويم.
اولين تلاش ها براى گردآورى احاديث فقهى با تنظيم تازه و البته بر اساس كتب اربعه و نه در خارج از چارچوب آنها، كتابى از شيخ حسن، فرزند دانشمند شهيد دوم با عنوان منتقى الجمان فى الاحاديث الصحاح و الحسان است كه در سه مجلد به چاپ رسيده و مشتمل بر احاديث صحيح و حسن از نقطه نظر تقسيم بندى متأخر احاديث از لحاظ مراتب صحت و موثوقيت حديث است.
اما پيش از آن انديشه تدوين كتاب هاى جامع در حديث در اماميه، دست كم تا آنجا كه ما امروزه اين آثار را در اختيار داريم، از حكيم و دانشمند برجسته امامى با گرايشات اخبارى، ابن ابى جمهور احسايى آغاز شد. وى كتابى دارد كه هم اينك در چهار مجلد در اختيار ماست: عوالى اللئالى. البته اين كتاب مشتمل بر مقدار قابل توجهى از احاديث با ريشه هاى سنى است كه از همين رو نيز مورد انتقاد قرار گرفته است. ۱ با بنيانگذارى مكتب اخبارى توسط ملا امين استرابادى ۲ گرايش به اخبار و روايات امامى فزونى گرفت ۳ و از همين رو به دليل جايگاه حديث در انديشه فقهى و اعتقادى اخباريان، در دوره صفوى اقبال به حديث به ويژه در ايران ۴ و شرق جزيره العرب (احساء و قطيف و بحرين) ۵ بالا گرفت و نياز به تدوين جوامع حديثى تازه و
1.براى انتقاد از اين كتاب، نك: مجلسى، بحار الأنوار، مقدمه.
2.براى او نك : حسن انصارى، مدخل استرابادى در دائرة المعارف بزرگ اسلامى.
3.گرايش به اخبار و روايات و اهتمام به ترويج آنها حركتى بود كه از شهيد دوم و فرزندش شيخ حسن و شاگردش شيخ حسين بن عبدالصمد عاملى و فرزند اين شاگرد، شيخ بهايى آغاز شد. حارثى كه خود نخستين شيخ الاسلام دوره صفوى بود، در انتقال كتاب هاى حديثى به ايران و انتشار آن سهم بسزايى داشت.
4.نيز بايد اضافه كرد: آغاز اهتمام به حديث در اصفهان در عصر نياى مجلسى و اهتمام پدر مجلسى، يعنى محمد تقى مجلسى.
5.در همين دوره سيد هاشم بحرانى (درگذشته ۱۱۰۷ ق) با گرايشات اخبارى و كم و بيش غاليانه شيعى چندين مجموعه و كتاب بزرگ در موضوعات مختلف و با مضامين كاملاً حديثى منتشر كرد. براى بحرين و مورد سيد هاشم بحرانى، نك: مدخل بحرانى، هاشم در دايرة المعارف بزرگ اسلامى؛ نيز نك: همين مدخل در Iranicaبراى كتاب هايى كه در اختيار او بوده و بر اساس آن كتاب هاى خود را نوشته است، نك : كتاب فارس حسون درباره بحرانى.