بر اساس نيازمندى هاىِ تا اندازه زيادى مبتنى بر انديشه و گرايش اخبارى به شدت احساس گرديد. در حقيقت در عصر صفوى با تأليف مجموعه هاى كوچك و بزرگ
حديثى، نهضتى نوين در امر حديث نگارى در ميان اماميه ايجاد شد. دست آمد اين تلاش ها تدوين چندين موسوعه بزرگ حديثى اماميه بود: كتاب الوافى تأليف دانشمند نامدار دوره صفوى كه گرايش اخبارى داشت، يعنى ملامحسن فيض كاشانى به منظور جمع آورى احاديث فقهى تدوين شد. تا پيش از اين دوره، احاديث كتب اربعه در يك مجموعه گردآورى نشده بود. محمد بن حسن الحر العاملى، دانشمند اخبارى نيز كتاب وسائل الشيعه را به منظور گردآورى احاديث فقهى و با تنظيم و تبويب جديد تأليف نمود و در اين كتاب بزرگ كه در آخرين چاپ آن در سى جلد به طبع رسيده است، عاملى نه تنها احاديث فقهى كتاب هاى اربعه را يك جا گردآورد، بلكه وى براى تأليف اين كتاب از تمامى منابع حديثى كه در اختيار او بود و فهرست آن را در پايان كتاب آورده است، بهره برد. بهرحال اين كتاب اولين موسوعه حديث فقهى شيعه اماميه است كه در آن احاديث فقهى در نظم جديدى گرد آمد ۱ . به دليل سودمندى اين كتاب، فقيهان شيعه متأخر بيشترين تكيه را در نقل احاديث فقهى بر اين كتاب دارند. در حقيقت در دوره هاى بعدى عملاً مراجعه به اين كتاب در حوزه هاى علوم دينى ايران و عراق جاى مراجعه به كتب اربعه را گرفت.
اما مهم ترين كار در زمينه گردآورى احاديث، بى شك كار بزرگ علامه محمد باقر مجلسى بود. ۲ وى محفلى از شاگردان و همكاران براى تدوين اين اثر بزرگ گرد خود فراهم كرد و در كنار كار تدوين بحار الأنوار و به منظور فراهم كردن منابع تأليف اين اثر، به گردآورى نسخه هاى كتاب هاى حديثى از نقاط مختلف مبادرت نمود. مجلسى در كنار اين كار، نسخه بردارى و انتشار اين كتاب ها را در دستور كار خود قرار داد و با شيوه اجازه نامه نويسى و مجالس قرائت كتب حديثى عملاً راه را براى تخصص در
1.طبعا در اين كتاب تنها احاديث فقهى مورد نظر بوده اند و بنابراين به طور مثال احاديث ابواب غير فقهى الكافى در وسائل الشيعه ذكر نشده اند، مگر اين كه از ديدگاه حر عاملى با موضوعات فقهى به گونه اى مرتبط باشند.
2.براى بحار الأنوار، نك: مدخل بحار الأنوار، در دايرة المعارف بزرگ اسلامى، دانشنامه جهان اسلام و Iranica.
