معرفت‌شناسی ایمان دینی در نهج‌البلاغه و تفسیر المیزان

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : علی حسین زاده
پديدآورنده : اصغر کریمی رکن آباد

چکیده :

ایمان موضوعی پرسابقه در کلام و‌ اندیشه دینی است، که قدمتی به تاریخ ادیان دارد. از آن‌جا که پیروان هر دینی خود را مؤمن می ­خوانند، رستگاری و سعادت را در سایه ایمان می ­یابند. امروزه، سخن از ایمان در مباحث معرفت‌شناختی جایگاه خود را دارد و با نگاه ویژه ­ای بدان پرداخته می ­شود؛ از این‌رو دانشمندان معاصر به‌دنبال تحلیل ماهیت ایمان، به تعریف ایمان، سنخ، متعلق، آثار ایمان و تعیین رابطه آن با عقل، عمل و ... پرداخته‌اند. تعیین دقیق ماهیت ایمان دینی می‌تواند نقش آن را در تشکیل معرفت دینی نشان دهد. در این پژوهش با تکیه بر نهج‌البلاغه، دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع) را درباره مؤلفه­های یاد شده، تحلیل کرده و دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان را با آن مقایسه نموده ­ایم. به نظر می‌رسد، بسیاری از نقطه‌نظرهای علمی ایشان بر قرآن و نهج‌البلاغه مبتنی است. البته علامه طباطبایی در ارائه دیدگاه‌های خود، نگاه علمی ‌و فلسفی ­اش را با بسط و گسترش بیشتری ارائه می­ دهد. از نتایج به‌دست آمده این است که ایمان از سنخ و نوع باور است؛ اما باوری که در قلب انسان چنان جای گرفته که باعث می‌شود مؤمن به لوازم آن التزام عملی پیدا کند.