۰.اصل: وَوَسَّعْنَا قَلِيلاً كِتَابَ الْحُجَّةِ وَإِنْ لَمْ نُكَمِّلْهُ عَلَى اسْتِحْقَاقِهِ ؛ لِأَنَّا كَرِهْنَا أَنْ نَبْخَسَ حُظُوظَهُ كُلَّهَا .
وَأَرْجُو أَنْ يُسَهِّلَ اللّه ُ ـ جَلَّ و عَزَّـ إِمْضَاءَ مَا قَدَّمْنَا مِنَ النِّيَّةِ ، إِنْ تَأَخَّرَ الْأَجَلُ صَنَّفْنَا كِتَابا فِي الحُجَّة أَوْسَعَ وَأَكْمَلَ مِنْهُ ، نُوَفِّيهِ حُقُوقَهُ كُلَّهَا إِنْ شَاءَ اللّه ُ تَعَالى ، وَبِهِ الْحَوْلُ وَالْقُوَّةُ ، وَإِلَيْهِ الرَّغْبَةُ فِي الزِّيَادَةِ فِي الْمَعُونَةِ وَالتَّوْفِيقِ . وَالصَّلَاةُ عَلى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ وَآلِهِ الطَّاهِرِينَ الْأَخْيَارِ .
شرح: نَبْخَس: به باء يك نقطه و خاء بانقطه و سين بى نقطه، به صيغه مضارع معلوم متكلّم مَعَ الْغَير «باب مَنَعَ» است.
الحَوْل (به فتح حاء بى نقطه و سكون واو، مصدر باب «نَصَرَ»): پيچيده و كج شدن؛ و مراد اين جا، پيچيدگى عزم و برگشتن آن از كارى است. و مقابله آن با قوّتِ عزم، به اعتبار اين است كه پيچيده، ضعيف مى باشد، مثل چشم اَحْوَل.
يعنى: و گشاده كرديم اندكى كتاب حجّت را به معنى كتابى كه در آن مذكور شده احاديث متعلّقه به احوال امام مُفترض الطَّاعه، خواه رسول و خواه وصىِّ عالِم به جميع احكام كه پيروى ظن نكند، اگر چه كامل نساختيم كتاب حجّت را بر قدرى كه لايق آن است. و وجه گشاده كردنِ اندك، اين است كه قصد سابق ما اين بود كه نمى خواستيم كه چيزى كم كنيم از هر چه لايق آن است و از اين قصد در وقت تصنيف كتاب كافى، اندك ميسّر شد و باقى ميسّر نشد و اميد مى دارم كه آسان كند اللّه ـ جَلَّ وَ عَزَّ ـ به عمل آوردنِ آن قصد سابق را.
اگر پس اُفتد زمان مرگ، تصنيف كنيم كتابى على حِده در احاديث حجّت، گشاده تر و كامل تر از اين كتاب حجّت. دهيم آن كتاب را هر چه حق آن است، اگر خواسته باشد اللّه تعالى. و به وسيله انگيزى اوست و بس، پيچيده شدنِ عزم از كارى و قوّتِ عزم بر كارى، مثل انقباض نفسِ مطيع از عصيان و نفسِ عاصى از طاعت، با وجود وسعت فى الجمله در قدرت و انبساط نفسِ مطيع در طاعت و نفسِ عاصى در عصيان، بى جبر. و بيانِ اين مى شود «در بَابُ السَّعَادَةِ وَالشَّقَاءِ» و «بَابُ الِاسْتِطَاعَة» از «كِتَابُ التَّوْحِيد» و سوى اوست و بس، توجّه براى زيادتى در مدد و توفيق. و درود بر پيشواى ما محمّد، پيغمبر خداى تعالى و بر اهل بيت او كه پاكان اند از گناه و بهتران اند.
