باب اوّل

اصل:بَابُ الْعَقْلِ والْجَهْلِ

شرح: در نُسخ مشهوره، به جاى باب اين جا «كتاب» است و ظاهر فهرست شيخ ابو جعفر طوسى رحمه الله اين است كه در نسخه او «باب» بوده ^۱ و ما بنا بر آن گذاشتيم، تا موافق ابواب كتب آينده باشد.
يعنى: اين باب، بيان رعايت آداب حسنه در تحصيل علمِ دين و عمل به آن و بيان اخلال به آن آداب است. چون مصنّف رحمه الله بيان كرد كه هر حديث كه در كتاب كافى است، صحيح است، پس بر احتياجى در شرح، به ذكر جميع سند احاديث نيست و اختصار، بهتر است، مگر در جايى كه توضيح معنىِ حديث، موقوف بر ذكر سند باشد.
بدان كه آنچه در بيان معنى آياتِ غير محكمات مى گوييم، يا نقل از ديگرى است، يا محضِ اظهارِ احتمال است؛ چه معنى آنها را غير اللّه تعالى و رسول و دوازده امام، كسى نمى داند، مگر آن كه از ايشان پرسد و پيروى ظن، جايز نيست؛ و بيان معنى احاديث نيز چنين است.
در اين باب، سى و چهار حديث است.

[حديث] اوّل

۰.اصل: [أَخْبَرَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ ، قَالَ : حَدَّثَنِي عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا مِنْهُمْ : مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ]عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام ، قَالَ : «لَمَّا خَلَقَ اللّه ُ الْعَقْلَ اسْتَنْطَقَهُ ، ثُمَّ قَالَ لَهُ : أَقْبِلْ ، فَأَقْبَلَ ، ثُمَّ قَالَ لَهُ : أَدْبِرْ ، فَأَدْبَرَ، ثُمَّ قَالَ : وَعِزَّتِي وَجَلَالِي مَا خَلَقْتُ خَلْقَاً هُوَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْكَ ، وَلَا أَكْمَلْتُكَ إِلَا فِي مَنْ أُحِبُّ، أَمَا إِنِّي إِيَّاكَ آمُرُ وَإِيَّاكَ أَنْهى، وَإِيَّاكَ أُعَاقِبُ وَإِيَّاكَ أُثِيبُ».