باب شانزدهم

اصل:بَابُ لُزُومِ الْحُجَّةِ عَلَى الْعَالِمِ وَتَشْدِيدِ الْأَمْرِ عَلَيْهِ

شرح: اين باب، بيان پاينده بودنِ حجّت اللّه تعالى است بر دانا و بيان سختگيرى اللّه تعالى كار را بر دانا؛ به اين معنى كه هر كه داند وعيد الهى را بر فعلِ معصيتى و وعده او را بر ترك آن و مَعَ هذَا آن معصيت را كند، حال او بدتر است از حال كسى كه نداند و كند، اگر چه مى داند كه معصيت است. يا به اين معنى كه: هر كه داند محكمات قرآن را كه در آنها نهى از اختلاف از روى ظن هست و عمل به آنها نكند، حال او در قيامت، بدتر است از حال كسى كه آنها را نداند و پيروى ظن كند، اگر چه هر دو خوب نيستند، چنانچه مصنّف بيان كرد در خطبه در جواب سؤال اوّل.
در اين باب، چهار حديث است.

[حديث] اوّل

۰.اصل: [عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ الْمِنْقَرِيِّ] عَنْ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام ، قَالَ: قَالَ:«يَا حَفْصُ، يُغْفَرُ لِلْجَاهِلِ سَبْعُونَ ذَنْباً قَبْلَ أَنْ يُغْفَرَ لِلْعَالِمِ ذَنْبٌ وَاحِدٌ».

شرح: روايت است از حفص بن غياث از امام جعفر صادق عليه السلام ، گفت كه: امام گفت كه: اى حفص! بخشيده مى شود براى نادان، هفتاد گناه، پيش از آن كه بخشيده شود براى دانا، يك گناه.

[حديث] دوم

۰.اصل: [وَبِهذَا الْاءِسْنَادِ، قَالَ : قَالَ أَبُو عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام :]«قَالَ عِيسَى بْنُ مَرْيَمَ ـ عَلَيْهِ السَّلامُ ـ : وَيْلٌ لِعُلَمَاءِ السَّوْءِ كَيْفَ تَلَظّى عَلَيْهِمُ النَّارُ ؟!».

[حديث] ششم

۰.اصل: [مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسى، عَنْ رِبْعِيِّ بْنِ عَبْدِ اللّه ِ، عَمَّنْ حَدَّثَهُ ] عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام ، قَالَ:«مَنْ طَلَبَ الْعِلْمَ لِيُبَاهِيَ بِهِ الْعُلَمَاءَ، أَوْ يُمَارِيَ بِهِ السُّفَهَاءَ، أَوْ يَصْرِفَ بِهِ وُجُوهَ النَّاسِ إِلَيْهِ، فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ؛ إِنَّ الرِّئَاسَةَ لَا تَصْلُحُ إِلَا لِأَهْلِهَا».

شرح: روايت است از امام محمّد باقر عليه السلام گفت كه: هر كه طلب دانش كند براى اين كه مغالبه در بها و علم كند به آن، دانايان را، يا جدال كند به آن، بى خردان را به استدلالات ظنّيّه، بر مسائل مُخْتَلِفٌ فِيهَا ميان اهل اجتهاد به اصطلاح مخالفان كه بى خردند يا گرداند به آن، روهاى مردمان را سوى خود به سبب فتوا يا قضا يا مانند آنها، پس گو قرار گيرد در جاى خود از جاهاى آتش جهنّم.
مراد، اين است كه: البته به جهنّم مى رود؛ چه به درستى كه سركردگى جماعت اهل اسلام، خوب نيست براى كسى، مگر كسى كه دانا به جميع مسائل دين باشد بى پيروىِ ظن. پس كسى كه دانا به احاديث باشد و اصل مسائل را نداند، سركردگى را نمى شايد.