[حديث] دوم

۰.اصل: [مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ، عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ، عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، قَالَ : ]قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام : أَسْمَعُ الْحَدِيثَ مِنْكَ، فَأَزِيدُ وَأَنْقُصُ؟ قَالَ:«إِنْ كُنْتَ تُرِيدُ مَعَانِيَهُ، فَلَا بَأْسَ».

شرح: گفتم امام جعفر صادق عليه السلام را كه: مى شنوم حديث را از تو. پس در نقل به ديگران زياد و كم در لفظ مى كنم. آيا جايز است يا نه؟
گفت كه: اگر با زياد و كم در لفظ، زياد و كم در معنى نيست و اراده همگىِ معنى هاى حديث مى كنى، پس باكى نيست و جايز است.

باب هجدهم

اصل:بَابُ رِوَايَةِ الْكُـتُبِ وَالْحَدِيْثِ وَفَضْلِ الْكِتَابَةِ وَالتَّمَسُّكِ بِالْكُـتُبِ

شرح: اين باب، حديث هايى است كه نسبت دارد به نقل كتاب ها از راويان حديث و حديث هايى كه نسبت دارد به نقل حديث، و فضيلت نوشتن حديث و فضيلت نگاه داشتن كتاب هاى حديث براى تمسّك و عمل به آنها.
در اين باب، پانزده حديث است.

[حديث] اوّل

۰.اصل: [عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ، عَنْ أَبِي بَصِيرٍ، قَالَ: ]قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام : قَوْلُ اللّه ِ جَلَّ ثَنَاؤُهُ:«الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»^۱؟ قَالَ:«هُوَ الرَّجُلُ يَسْمَعُ الْحَدِيثَ، فَيُحَدِّثُ بِهِ كَمَا سَمِعَهُ، لَا يَزِيدُ فِيهِ وَلَا يَنْقُصُ مِنْهُ».

شرح: توضيح اين آيت شده در شرح حديث دوازدهمِ باب اوّل. و مضمون اين حديث مى آيد در «كِتَابُ الْحُجَّة» در حديث هشتمِ «بَابُ التَّسْلِيمِ وَ فَضْلِ الْمُسَلِّمِينَ»كه باب نود و چهارم است.
ضمير هُوَ راجع به أَحْسَنَه است، يا راجع به قائلِ أَحْسَنَه است كه مفهوم است از كلام؛ و بنا بر اوّل، الرَّجُل به تقدير «قَوْلُ الرَّجُل» است. و بر هر تقدير، حصر، مبنى بر اين است كه اين، آخر مراتب پيروىِ أحسَنِ قَوْل است؛ زيرا كه مؤخّر است از پيروىِ «أَحْسَنَ الْحَدِيثِ»^۲ و «أَحْسَنَ مَآ أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُم»^۳ كه در سوره زمر است و مذكور شد در شرح فقره اوّلِ حديث دوازدهمِ باب اوّل. پس مشتمل است بر جميع مراتب پيروىِ أحسَن قَوْل.
و وجه بهتر بودن روايتِ لفظِ حديث بِعينه از نقلِ بِالْمَعنى مى آيد در «كِتَابُ الْحُجَّةِ» در حديث اوّلِ باب صد و دوم كه «بَابُ مَا أَمَرَ النَّبِيّ صلى الله عليه و آله بِالنَّصِيحَةِ لِأَئِمَّةِ الْمُسْلِمِينَ» تا آخر است. و شايد كه اين نويد براى مؤمنانِ زمان غيبت قائم آل محمّد عليهم السلام باشد، يا براى مؤمنان غايبان از امام زمان در هر زمانى باشد.
يعنى: گفتم امام جعفر صادق عليه السلام را كه: كيست مراد در قول اللّه ـ جَلَّ ثَنَاؤُهُ ـ در سوره زمر: «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِينَ» [الآية]: ^۴ پس نويد ده ـ اى محمّد ـ بندگان مرا كه گوش مى دارند سخن را، به اين معنى كه خودرأيى نمى كنند، پس پيروى مى كنند بهتر سخن را؟
گفت كه: آن بهتر سخن، سخن مردى است كه مى شنود حديث ما را، پس نقل مى كند آن را، چنانچه شنيده. زياد نمى كند بر آن چيزى و كم نمى كند از آن چيزى.