آغاز سخن

كتاب كافى از زمان تدوين و تأليف از حدود يازده قرن پيش تاكنون در كانون توجه همه حديث پژوهان و دانشمندان شيعه بوده و تبديل به مرجعى شده كه هيچ فقيه و محدثى و هيچ عالم و دانشورى از مراجعه به آن بى نياز نيست.
كافى نخستين كتابى است كه احاديث را در اين گستردگى و با سامانى خاص گردآورى نموده، بگونه اى كه بعد از آن، مراجعه به اصول چهارصدگانه حديثى از رونق افتاد و خود، مصدر اصلى حديث شيعه شد، و از اين جهت است كه بزرگان علماى شيعه اين كتاب را بسيار ستوده اند و شيخ مفيد آن را با عبارت «أجلّ كتب الشيعة و أكثرها فائدة» معرفى كرده است. وجود بيش از بيست شرح و سى حاشيه و هزار و ششصد نسخه خطى و بيست بار چاپ، نشانِ اهميت اين ميراث ارزشمند است.
سوگمندانه بيشتر آثارِ مربوط به كافى يا به صورت دست نوشته باقى مانده و يا به شكل مطلوبى به چاپ نرسيده است. گروه احياء آثار پژوهشكده علوم و معارف حديث بر آن است كه همراه با تصحيح كافى، تمام شروح، حواشى، ترجمه ها و تك نگارى هاى مروبط به كافى را تحت عنوان «شروح و حواشى الكافى» تصحيح كرده و منتشر سازد كه تصحيح و انتشار صافى در همين راستا است.
صافى اثر برهان الفضلاء خليل بن غازى رازى قزوينى، معروف به ملا خليل قزوينى از دانشمندان بنام و تأثيرگذار عصر صفوى است. تنوّع آثار وى در موضوعاتى چون تفسير، حديث، كلام، فقه، اصول، نحو و منطق از او شخصيتى جامع به نمايش مى گذارد. او و آراء و انديشه هاى او، همواره مورد توجه بوده و هم اكنون نيز مى باشد. بسيارى از عالمان بزرگ هم عصرش، او را به بزرگى ستوده اند. شيخ حرّ عاملى در أمل الآمل در وصف او چنين مى نويسد: «المولى الجليل الخليل بن الغازي القزويني، فاضل عالم، حكيم متكلّم، محقّق مدقّق، فقيه محدث، ثقة ثقة، جامع للفضائل ماهر معاصر». و اردبيلى در جامع الرواة، ملّا خليل را چنين مى ستايد: «خليل بن الغازي القزويني، الملقّب ببرهان العلماء، جليل القدر، عظيم الشأن، رفيع المنزلة، من وجوه هذا الطايفة وثقاتها وأثباتها وأعيانها، أمره في الجلالة وعظم الشأن وسموّ الرتبة و الثقة والعدالة والأمانة أشهر من أن يذكر، وفوق ما يحوم حوله العبارة. وكان أخباريا عالما بالعلوم العقلية والنقلية».
در استعداد و نبوغ او همين بس كه قبل از سى سالگى، توليت آستان مقدس حضرت عبد العظيم به او واگذار مى شود. وى يكى از پرچمداران افراطى فكر اخبارى گرى است كه همين امر سبب شده كه وى طرفداران بسيار و هم چنين مخالفان فراوانى داشته باشد.
صافى يكى از آثار مهم ملا خليل است كه به نوشته خودش، بيش از بيست سال از عمرش را صرف آن نموده است. صافى اولين شرحى است بر كافى كه به زبان فارسى نگارش يافته و تاكنون شرح ديگرى بر كافى به زبان فارسى شناسايى نشده است. ويژگى ديگرى كه اين شرح را ممتاز ساخته آن است كه ملا خليل به شرح اصول يا روضه كافى اكتفا نكرده، بلكه تمام سه بخش كافى (اصول، فروع و روضه) را شرح نموده است و همين امر سبب شده كه تأليف صافى بيش از بيست سال طول كشيده است. وانگهى دقت مؤلف در ترجمه الفاظ روايات و وسواس او در عدم زيادة يا نقيصه در آن، قابل تأمل است.
بدون ترديد اينگونه آثار، خود بخش بزرگى از راه ترجمه متون دينى را هموار مى كند و تجربه گران قيمتى است كه به نسل هاى بعد منتقل مى نمايد و صافى كه عالمى سرشناس آن را به رشته تحرير درآورده و اطلاعات جانبى فراوان در آن عرضه شده، به مثابه سرمايه اى است كه نبايد در عرصه پژوهش هاى حديثى و ترجمه متونِ دينى ناديده گرفته شود.
صافى براى اولين بار است كه به شكل جديد نشر مى يابد و بديهى است كه چاپ آن به معناى دفاع از افكار خاص مؤلف نمى باشد، بلكه تنها به نمايش گذاشتن انديشه هاى شخصيتى است كه در عصر خود تأثيرگذار بوده و همواره برخى از آراء و نظرات او مورد نقد و بررسى انديشمندان و عالمان ديگر بوده و هست.
گروه احياء آثار
پژوهشكده علوم و معارف حديث
محمدحسين درايتى

چهار. ويژه نامه هاى مجلات

مجله هاى آينه پژوهش، سفينه، علوم حديث و برخى ديگر از نشريات، هم زمان با برپايى كنگره، ويژه نامه هايى منتشر مى كنند.

پنج. خبرنامه

خبرنامه كنگره كه به اطلاع رسانى پيش از برپايى كنگره مى پردازد، تا زمان برگزارى، چهار شماره از آن منتشر خواهد شد.

شش. DVD

نرم افزار مجموعه آثار كنگره، همراه با برخى از نسخه هاى خطّى الكافى، و نيز ديگر شروح، تعليقه ها و ترجمه هاى چاپ شده الكافى در قالب DVD ارائه خواهد شد.
*** در پايان، از همه فرهيختگان و انديشه مندان، سازمان ها و نهادهاى علمى ـ پژوهشى كه در به ثمر رسيدن اين همايشْ سهم داشته اند، سپاس گزارى مى شود، بويژه از: توليت محترم آستان حضرت عبدالعظيم عليه السلام و رياست محترم مؤسسه علمى ـ فرهنگى دارالحديث، حضرت آية اللّه محمدى رى شهرى، شوراى عالى سياست گذارى، شوراى علمى كنگره، كميته بين الملل، كميته اجرايى، بنياد پژوهش هاى اسلامى آستان قدس رضوى، مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى، مديران عالى آستان حضرت عبدالعظيم عليه السلام ، مديران و محققان پژوهشكده علوم و معارف حديث، مسؤلان، اساتيد و دانشجويان دانشكده علوم حديث ، مسؤلان و كاركنان سازمان چاپ و نشر دارالحديث.
مهدى مهريزى
دبير كميته علمى
بهار 1387