شيوه تحقيق

با توجه به وجود تحريرهاى مختلف، پس از شناسايى تحرير نهايى و صحيح تر، به ناچار تنها نسخه اى را كه به صورت مستمرّ و كامل به آن اعتماد نموديم، نسخه شماره (2071) مسجد اعظم است، و اصل را بر آن قرار داديم و تنها در مواردى كه قرائت نسخه مشكل بود و يا احساس خلل و مشكلى در متن نموديم به نسخه هاى ديگر مراجعه شد و در برخى از موارد به اختلاف نسخه ها در هامش كتاب اشاره كرديم.
البتّه اين نسخه، با وجود برخوردارى از خطّ خوب و خوانا، در چند مورد، افتادگى دارد كه ما در اين موارد، از نسخه تحرير سوم، آن را تكميل نموده ايم و در هامش كتاب نيز به آن تذكّر داده ايم.
لازم به ذكر است، چون نثر صافى مربوط به قرن يازدهم هجرى است و بلكه در مقايسه با فارسى آن زمان نيز، از اغلاق و ابهام و سنگينى بيشترى برخوردار است، در ويرايش و علامت گذارى آن سعى فراوان شد تا با گذاشتن علامت ويرايشى و اعراب گذارى، فهم مطلب براى خوانندگان آسان شود و به اين جهت برخى از عبارت هاى مؤلّف مكرر مورد مطالعه قرار گرفت و براى يافتن متن آسان تر، به نسخه هاى ديگر مراجعه شد تا حتّى الامكان، متن ارائه شده از اشكال كمترى برخوردار باشد.
تخريج احاديث و نقل قول ها، مقابله احاديثِ كافى در اين اثر با كافىِ مطبوع و گزارش اختلاف هاى موجود بين متن كافى در صافى و متن آن در كافى مطبوع و توضيح برخى از عبارات مشكل مؤلّف به اختصار در پانوشت و برخى ديگر از كارهاى فنى و شكلى، از ديگر زحماتى است كه در تصحيح اين اثر به انجام رسيده است.
در پايان تذكر دو نكته ضرورى است:
1. همچنان كه در گذشته يادآور شديم، ملاخليل، نماينده افكار و انديشه هايى است كه بطلان برخى از آنها واضح است. وى در صافى، همچون ساير آثارش، گاه به تندى با مجتهدان و فلاسفه برخورد كرده و قلمش از انصاف خارج شده و نسبت هاى ناروايى به آنها مى دهد. به يقين چاپ اين اثر به معناى دفاع از اين گونه سخنان و افكار نيست، بلكه تنها به نمايش گذاشتن انديشه هاى شخصيتى است كه در عصر خود، تأثيرگذار بوده و همواره آراء او مورد نقد و بررسى انديشمندان و عالمان ديگر بوده و هست.
2. ملا خليل به شرح تمام كافى پرداخته است و ما اكنون به عنوان نمونه، به چاپ بخشى از شرح اصول كافى اقدام كرده تا در زمانى ديگر به تصحيح و چاپ ادامه آن بپردازيم و طبق برآورد ابتدايى، چاپ تمام صافى افزون بر 30 جلد خواهد شد.
به پايان رسيدن تصحيح اين بخش از صافى مرهون تلاش جمعى است كه با ذكر اسامى آنها، از زحمات آنان تقدير مى شود: از حجة الاسلام جناب آقاى رضا قبادلو به جهت ويرايش جلد اول، و از محقق گرام جناب آقاى حميد احمدى جلفايى به جهت ويرايش جلد دوم، و از فاضل ارجمند جناب آقاى محمدهادى خالقى به جهت نظارت بر ويرايش كتاب، و از محقق پرتلاش حجة الاسلام على صدرايى به جهت فراهم آوردن مطالبى در زندگى مؤلف. و هم چنين از انديشمند مخلص جناب آقاى ابوالفضل عرب زاده مدير محترم كتابخانه آية اللّه گلپايگانى به جهت در اختيار قرار گذاشتن چند نسخه خطى از صافى. از خداوند منّان مزيد توفيق همگان را خواستاريم.