شرح: زِبْرِقَان (به كسر زاء با نقطه و سكون باء يك نقطه و كسر يا فتح راء بى نقطه و قاف) لقب حُصَين بن بدر صحابى است.
رَهِيبَة، به ضمّ راء بى نقطه و فتح هاء و سكون ياء دو نقطه در پايين و باء يك نقطه است.
حُذَيْف (به ضمّ حاء بى نقطه و فتح ذال با نقطه و سكون ياء دو نقطه در پايين) مناداى مُرَخَّم است، پس فتح و ضمّ فاء جايز است.
يعنى: و «مَصْمُودٌ إِلَيْه» به معنى مقصود است در لغت عرب. بيانِ اين آن كه: گفته ابو طالب در بعضِ آنچه مدح مى كرد به آن پيغمبر صلى الله عليه و آله را از شعر خود كه: وقسم به ميلِ آخرين، چون مردمان قصد كنند براى آن اين را كه زنند سرِ آن را به سنگ ريزه ها؛ چه مراد ابو طالب به «صَمَدُوا لَهَا» اين است كه: قصد كردند به جانب آن كه اندازند آن را به جَنادل، به معنى سنگ هاى ريزه كه ناميده مى شود به «جِمَار» به كسر جيم و تخفيف ميم.
و گفته بعضِ شعراى زمان ظهورِ شرك كه: گمان نمى بردم كه خانه ظاهرى براى اللّه تعالى باشد در اطراف مكّه كه قصد كرده شود به طواف؛ چه مراد او به «يُصْمَدُ» مقصود شود است.
و گفته ابنُ الزِّبْرقان كه: و نيست «رَهيبة» مگر مهترى قصد كرده شده.
و گفته شدّاد بن معاويه در حق حُذَيفة بن بدر كه: بلند كردم بر سر حذيفه شمشير را، بعد از آن گفتم او را كه: بگير شمشير را اى حذيفه؛ چه تويى مهترى قصد كرده شده.
و مثل اين، استعمالِ «صَمَد» در قصد كرده شده بسيار است در كلام عرب. و اللّه ـ عَزَّ وَ جَلَّ ـ و بس، مهترِ قصد كرده شده است كه جميع مخلوقين از جنّ و انس سوى او قصد مى كنند و سوى او التجا مى برند نزد سختى ها و از او اميد مى دارند فراغت و دوام نعمت را، تا دفع كند از ايشان سختى ها را.
مخفى نماند كه «مِنَ الْجِنِّ وَالْاءِنْسِ» دلالت مى كند بر اين كه مراد به قصدى كه مفهوم مى شود از «الْمَصْمُودُ إِلَيْه» در حديث اوّل و از «يُصْمَدُ إِلَيْهِ كُلُّ شَيْءٍ» در حديث دوم، قصد عُقَلا است در عرض حاجات، نه دلالت هر چيز بر ربوبيّت او؛ و اين غير آن است كه ما شرح كرديم، پس در آن دو احتمال است.