[حديث] چهارم
۰.اصل: [مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسى، عَنِ الْحَجَّالِ، عَنْ ثَعْلَبَةَ] عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام عَنْ قَوْلِ اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ :«وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَـوَ تِ وَالْأَرْضَ»: السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ وَسِعْنَ الْكُرْسِيَّ، أَمِ الْكُرْسِيُّ وَسِعَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ؟ فَقَالَ:«بَلِ الْكُرْسِيُّ وَسِعَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَالْعَرْشَ، وَكُلُّ شَيْءٍ وَسِعَ الْكُرْسِيُّ».
شرح: منشأ سؤال، جَهل به مَسْئُولٌ عَنْه نيست؛ زيرا كه صريح قرآن است؛ بلكه منشأ سؤال، تعجّب و طلب سرّ آن است، بنابر توهّمِ اين كه «كُرْسى» عبارت از جسمى معيّن باشد، چنانچه جمعى خيال كرده اند.
و حاصل جواب اين است كه: كرسى، عبارت از حفظ و امساكِ اللّه تعالى است هر چيز را، پس وسعت دارد سَماوات و اَرض را، چنانچه گفته: «وَلَا يَئودُهُ حِفْظُهُمَا» . ۱
وَ الْعَرْش منصوب و مفعول وَسِعَ الْكُرْسِيُّ است، پس از قبيل عطف جمله بر جمله است و عبارت است از كتاب الهى.
وَ كُلُّ شَيْءٍ منصوب به عطف بر «الْعَرْش» است و عبارت است از آنچه كتاب الهى تبيانِ آن است، موافق آيت سوره نحل: «وَ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَـبَ تِبْيَـنًا لِّكُلِّ شَىْ ءٍ» . ۲ الْكُرسِيُّ در آخر، مرفوع و فاعل است.
يعنى: روايت است از زُرارة بن اَعين گفت كه: پرسيدم امام جعفر صادق عليه السلام را از قول اللّه تعالى در سوره بقره كه: گنجايش كرد كرسىِ اللّه تعالى آسمان ها و زمين را؛ آيا آسمان ها و زمين گنجايش كرده اند كرسى را، يا كرسى گنجايش كرده آسمان ها و زمين را؟
پس گفت كه: بلكه كرسى گنجايش كرده آسمان ها و زمين را و عرش را و هر چيز را گنجايش كرده كرسى.
