399
صافي در شرح کافي ج2

[حديث] چهارم

۰.اصل: [عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَبْدِ اللّه ِ بْنِ بَحْرٍ، عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَرَّازِ] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عليه السلام عَمَّا يَرْوُونَ أَنَّ اللّه َ خَلَقَ آدَمَ عَلى صُورَتِهِ، فَقَالَ:«هِيَ صُورَةٌ مُحْدَثَةٌ مَخْلُوقَةٌ ، اصْطَفَاهَا اللّه ُ وَاخْتَارَهَا عَلى سَائِرِ الصُّوَرِ الْمُخْتَلِفَةِ، فَأَضَافَهَا إِلى نَفْسِهِ، كَمَا أَضَافَ الْكَعْبَةَ إِلى نَفْسِهِ، وَالرُّوحَ إِلى نَفْسِهِ؛ فَقَالَ: وَ «بَيْتِىَ»۱ وَ «نَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِى»۲ ».

شرح: روايت است از محمّد بن مسلم، گفت كه: پرسيدم امام محمّد باقر عليه السلام را از آنچه روايت مى كنند از رسول اللّه صلى الله عليه و آله كه: به درستى كه اللّه تعالى آفريده آدم را بر صورت او. پس گفت كه: اين صورتى است كه احداث كرده شده است، آفريده شده است، گزيده آن را اللّه تعالى و ترجيح داده آن را بر باقى صورت هاى مختلف، پس نسبت داده آن را به خود، چنانچه نسبت داده كعبه را به خود و نسبت داده روح را به خود، پس گفته در سوره بقره كه: خانه من. و گفته در سوره ص كه: و دميدم در او از روح خود.
مخفى نماند كه اين حديث، دلالت بر اين مى كند كه ضمير صُوَرتِهِ به اللّه تعالى راجع است. و بعضى مى گويند كه: به آدم راجع است. و عَلى نَهجيّه يا تعليليّه است؛ به معنى بر نهجِ صورت لايق به او، يا براى خوبى صورتش.

1.بقره (۲): ۱۲۵؛ حجّ (۲۲): ۲۶.

2.حجر (۱۵): ۲۹؛ ص (۳۸): ۷۲.


صافي در شرح کافي ج2
398

[حديث] سوم

۰.اصل: [مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ، عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ الطَّائِيِّ] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام عَنْ قَوْلِ اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ :«وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِى»۱: كَيْفَ هذَا النَّفْخُ؟ فَقَالَ :«إِنَّ الرُّوحَ مُتَحَرِّكٌ كَالرِّيحِ، وَإِنَّمَا سُمِّيَ رُوحاً لِأَنَّهُ اشْتَقَّ اسْمَهُ مِنَ الرِّيحِ، وَإِنَّمَا أَخْرَجَهُ عَنْ لَفْظَةِ الرِّيحِ؛ لِأَنَّ الرُّوحَ ۲ مُجَانِسٌ ۳ لِلرِّيحِ، وَإِنَّمَا أَضَافَهُ إِلى نَفْسِهِ لِأَنَّهُ اصْطَفَاهُ عَلى سَائِرِ الْأَرْوَاحِ، كَمَا قَالَ لِبَيْتٍ مِنَ الْبُيُوتِ : بَيْتِي، وَلِرَسُولٍ مِنَ الرُّسُلِ: خَلِيلِي، وَأَشْبَاهِ ذلِكَ ، وَكُلُّ ذلِكَ مَخْلُوقٌ، مَصْنُوعٌ، مُحْدَثٌ، مَرْبُوبٌ، مُدَبَّرٌ».

شرح: كَيْفَ هذَا النَّفْخُ سؤال است از اين كه: اين دميدن آيا از قبيل دميدنِ هواست در جسمى، يا از قبيل ساختن مجرّد است به جسمى، چنانچه فلاسفه مى گويند در نفوس ناطقه انسانيّه؟
يعنى: روايت است از محمّد بن مسلم، گفت كه: پرسيدم امام جعفر صادق عليه السلام را از قول اللّه ـ عَزَّ وَجَلَّ ـ در سوره ص كه: و دميدم در آدم از روح خود؛ چگونه است اين دميدن؟
پس گفت در بيانِ اين كه از قبيل دميدنِ هواست كه: به درستى كه روح حركت مى كند از مكانى به مكانى ـ مثل باد، كه هواى متحرّك است ـ و جز اين نيست كه نام نهاده آن را روح براى آن كه مشتقّ ساخته نام آن را از باد. و براى اين مشتقّ ساخته از لفظى كه براى باد است كه روح از جنس باد است؛ به معنى اين كه هواى متحرّك است و براى اين نسبت داده سوى خودش كه گزيده آن را بر باقى روح هاى مردمان، چنانچه گفته براى خانه اى از خانه ها كه كعبه باشد: خانه من. و براى رسولى از رسولان كه ابراهيم باشد: مصاحبِ درونى من. و مانند آن مثلِ «جَنْبُ اللّه » و «وَجْهُ اللّه ». و جميع آن، آفريده شده است، ساخته شده است، احداث كرده شده است، مملوكِ صاحب كلِّ اختيار است، تدبير كرده شده است.

1.حجر (۱۵): ۲۹؛ ص (۳۸): ۷۲.

2.كافى مطبوع: «الأرواح».

3.كافى مطبوع: «مجانسة».

  • نام منبع :
    صافي در شرح کافي ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    تحقیق : درایتی، محمد حسین ؛ احمدی جلفایی، حمید
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388 ش
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 53298
صفحه از 612
پرینت  ارسال به