[حديث] پنجم

۰.اصل: [مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللّه ِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ، عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ، عَنْ بَكْرِ بْنِ صَالِحٍ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِيدٍ، عَنِ الْهَيْثَمِ بْنِ عَبْدِ اللّه ِ، عَنْ مَرْوَانَ بْنِ صَبَّاحٍ، قَالَ: ]قَالَ أَبُو عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام :«إِنَّ اللّه َ خَلَقَنَا، فَأَحْسَنَ خَلْقَنَا؛ وَصَوَّرَنَا، فَأَحْسَنَ صُوَرَنَا؛ وَجَعَلَنَا عَيْنَهُ فِي عِبَادِهِ، وَلِسَانَهُ النَّاطِقَ فِي خَلْقِهِ، وَيَدَهُ الْمَبْسُوطَةَ عَلى عِبَادِهِ بِالرَّأْفَةِ وَالرَّحْمَةِ، وَوَجْهَهُ الَّذِي يُؤْتى مِنْهُ، وَبَابَهُ الَّذِي يَدُلُّ عَلَيْهِ، وَخُزَّانَهُ فِي سَمَائِهِ وَأَرْضِهِ؛ بِنَا أَثْمَرَتِ الْأَشْجَارُ، وَأَيْنَعَتِ الثِّمَارُ، وَجَرَتِ الْأَنْهَارُ؛ وَبِنَا يَنْزِلُ غَيْثُ السَّمَاءِ ، وَيَنْبُتُ عُشْبُ الْأَرْضِ؛ وَبِعِبَادَتِنَا عُبِدَ اللّه ُ، وَلَوْ لا نَحْنُ مَا عُبِدَ اللّه ُ».

[حديث] چهارم

۰.اصل: [الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ وَمُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى جَمِيعاً، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ، عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ : ]عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام فِي قَوْلِ اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ :«وَلِلَّهِ الأَْسْمَآءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا»قَالَ :«نَحْنُ ـ وَاللّه ِ ـ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى الَّتِي لَا يَقْبَلُ اللّه ُ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلاً إِلَا بِمَعْرِفَتِنَا».

شرح: در سوره اعراف چنين است: «وَلِلَّهِ الأَْسْمَآءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُواْ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِى أَسْمَائِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ»^۱ و در سوره بنى اسرائيل چنين است: «قُلِ ادْعُواْ اللَّهَ أَوِ ادْعُواْ الرَّحْمَـنَ أَيًّا مَّا تَدْعُواْ فَلَهُ الْأَسْمَآءُ الْحُسْنَى»^۲ و در سوره طه چنين است: «اللَّهُ لَا إِلَـهَ إِلَا هُوَ لَهُ الْأَسْمَآءُ الْحُسْنَى» . ^۳ و در سوره حشر چنين است: «هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَآءُ الْحُسْنَى» . ^۴
نَحْنُ وَاللّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنى منافات ندارد با آنچه گذشت در حديث دوّمِ باب بيستم.
بيانِ اين آن كه: اسم، مستعمل مى شود به معنى علامت و به معنى لفظى كه در مقابل فعل و حرف است و به معنى مفهومِ آن لفظ. و چون قرآن را معانى متعدّده مى باشد، در اين حديث معنى اوّل بيان شده و در گذشته معنى ديگر بيان شده. و اين كه ائمّه عليهم السلام علامات و مظاهر كمالِ قدرت اللّه تعالى اند، گذشت در «كِتَابُ الْعَقْل» در حديث هفتمِ باب چهاردهم كه «بَابُ اسْتِعْمَالِ الْعِلْمِ» است. و اين كه بهترند از علامات ديگر، به اعتبار اين است كه دنيا و مَافِيهَا، به طُفيلِ ائمّه هُدى آفريده شده.
الَّتِي لَا يَقْبَلُ اللّهُ عَمَلاً إِلَا بِمَعْرِفَتِنَا مدلولِ «سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ» است؛ زيرا كه دلالت مى كند بر اين كه جميع اعمال ايشان از نماز و روزه و حجّ و غَير ذلِك، وَبال بر ايشان مى شود. و مؤيّد اين تفسير است حصرِ در «لِلَّهِ الأَْسْمَآءُ الْحُسْنَى» و تفريع بر آن حصر، در «فَادْعُوهُ بِهَا» بنابر اين كه مراد اين باشد كه: ائمّه هُدى تصرّفى در احكام الهى نمى كنند از روى ظن و پيروى هوا و هوس، پس به مدد خوانيد اللّه را در كار دين به توسّط ايشان و در طلبِ حاجات كوبيد كه: «اللّهُمَّ إِنَّا نَسْئَلُكَ بِمُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ».
و مثل اين تفسير، در آيت سوره بنى اسرائيل اين است كه: دعوت اللّه و دعوت رحمان و امثال آنها فايده ندارد بى توسّط ائمّه هُدى.
و مى تواند بود كه مراد در اين حديث اين باشد كه: بى معرفت ما و تعلّم مسائل توحيد از ما، اِلحاد در اسماى حسنى مى شود و هيچ عملى مقبول نمى شود، موافق آنچه مى آيد در حديث دهمِ اين باب كه: «بِنَا عُرِفُ اللّهُ» ^۵ .
يعنى: روايت است از امام جعفر صادق عليه السلام در قول اللّه ـ عَزَّ وَ جَلَّ ـ در سوره اعراف كه: و اللّه تعالى راست و بس نام هاى بهتر، پس خوانيد او را به آنها. گفت كه: ما ائمّه، اهل البيت، به خدا قسم كه آن اسماى حسنى ايم، كه قبول نمى كند اللّه تعالى از بندگان عملى را مگر به شناخت ايشان ما را.