[حديث ] سوم

۰.اصل: [عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ، عَنْ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْحَلَبِيِّ، عَنْ مُعَلّى أَبِي عُثْمَانَ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَنْظَلَةَ] عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام ، أَنَّهُ قَالَ:«يُسْلَكُ بِالسَّعِيدِ فِي طَرِيقِ الْأَشْقِيَاءِ حَتّى يَقُولَ النَّاسُ: مَا أَشْبَهَهُ بِهِمْ، بَلْ هُوَ مِنْهُمْ! ثُمَّ يَتَدَارَكُهُ السَّعَادَةُ . وَقَدْ يُسْلَكُ بِالشَّقِيِّ طَرِيقَ السُّعَدَاءِ حَتّى يَقُولَ النَّاسُ: مَا أَشْبَهَهُ بِهِمْ، بَلْ هُوَ مِنْهُمْ! ثُمَّ يَتَدَارَكُهُ الشَّقَاءُ؛ إِنَّ مَنْ كَتَبَهُ اللّه ُ سَعِيداً ـ وَإِنْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَا فُوَاقُ نَاقَةٍ ـ خَتَمَ لَهُ بِالسَّعَادَةِ».

شرح: يُسْلَكُ دو جا ، به صيغه مجهول باب «نَصَرَ» است .
باء براى تعديه است و ظرف ، نايب فاعل است .
يَقُول دو جا ، مرفوع است . مَا أَشْبَهَهُ صيغه تعجّب است .
كَتَبَهُ اللّهُ سَعِيداً اشارت است به امثال آنچه مى آيد در «كِتَابُ الْحُجَّةِ» در حديث شانزدهمِ «[بَابُ ]مَوْلِدِ النَّبِيِ صلى الله عليه و آله وَوَفَاتِهِ» .
الْفُوَاق (به ضمّ و فتح فاء و تخفيف واو و قاف) : دوشيدن بعض شير كه باقى مانده در پستان ناقه ، به سبب عادت ناقه ، به بالا كشيدنِ بعض شير خود در وقت شروع در دوشيدن آن ناقه و فروگذاشتن آن بعد از ترك دوشيدن به اندك زمانى . و اين عادت در «شَاة» ^۱ نمى باشد . و صاحب قاموس در معانى فُواق گفته كه: «وَمَا بَيْنَ الْحَلَبَتَيْنِ مِنَ الْوَقْتِ ، وَيُفْتَحُ ، أَوْ مَا بَيْنَ فَتْحِ يَدَكَ وَقَبْضِهَا عَلَى الضّرْعِ» . ^۲
خَتَمَ به صيغه معلوم است و در آن ، ضمير مستتر ، راجع به اللّه تعالى است . و مى تواند بود كه به صيغه مجهول باشد و لَهُ نايب فاعل باشد.
يعنى: روايت است از امام جعفر صادق عليه السلام گفت كه: گاهى بُرده مى شود سعادتمند در راه ناسعادتمندان ، تا آن كه مى گويند مردمان در اوايل حال كه : چه مانند است به اشقيا ؛ و در اواخر مى گويند به ظن كه : بلكه او از اشقيا است ، بعد از آن درمى يابد او را سعادت . و گاهى برده مى شود شقى در راه سُعدا ، تا آن كه مى گويند مردمان كه : چه مانند است به سعدا ، بلكه او از سُعَدا است . بعد از آن درمى يابد او را شقا . به درستى كه هر كه نوشته او را اللّه تعالى سعادتمند ، اگر چه نمانده باشد از زندگى دنيايى او مگر مقدار دوشيدن بالا رفته شير ماده شترى ، ختم مى كند اللّه تعالى براى او به سعادت. و بر اين قياس است شقى .