شرح: ظاهر ، اين است كه : عَنْ ثَابِتٍ أَبِي سَعِيدٍ بايد ، چنانچه مى آيد در «كِتَابُ الْاءِيمَانِ وَالْكُفْرِ» در حديث دوّمِ باب نود و چهارم كه «بَابٌ فِي تَرْكِ دُعَاءِ النَّاسِ» است . مراد به النَّاس ، اهل اصرار است ، چنانچه ظاهر مى شود در «كِتَابُ الْاءِيمَانِ وَالْكُفْرِ» در باب نود و دوم و باب نود و سوم و باب نود و چهارم كه «بَابٌ فِي إِحْيَاءِ الْمُؤْمِنِ» و «بَابٌ فِي الدُّعَاءِ لِلْأَهْلِ إِلَى الْاءِيمَانِ» و «بَابٌ فِي تَرْكِ دُعَاءِ النَّاسِ» است.
أَمْرِكُمْ عبارت است از تصديق به امامتِ امام معصومِ مُفْتَرض الطَّاعه عالم به جميع احكام و متشابهات .
لَا تَدْعُوا أَحَداً إِلى أَمْرِكُمْ اشارت است به اين كه مخالفان ، شواهد ربوبيّت و محكمات قرآن را كه در آنها نهى از اختلاف از روى ظن است ديده اند و تصديق به امامت ما نكرده اند ، پس حجّت عقلى و نقلى بر ايشان تمام است و غير جبر و جهاد به سيف با ايشان ، يا توفيق الهى چيزى نافع نيست و وقت جهاد نيست و توفيق ، مقدورِ غير اللّه تعالى نيست.
يعنى: روايت است از ثابت ابى سعيد گفت كه: گفت امام جعفر صادق عليه السلام كه: اى ثابت! چيست شما را با مخالفان ما؟ بازداريد خود را از اختلاطِ ايشان به بهانه قصد هدايت و مخوانيد كسى از مخالفان را سوى كار خود .
بيانِ اين آن كه : به خدا قسم كه اگر اهل آسمان ها و اهل زمين ها جمع شوند بر اين كه توفيق دهند بنده را كه اراده دارد اللّه تعالى گمراهى او را براى علم به استحقاقِ او شقاوت را ، قدرت بر آن توفيق ندارند . و اگر اهل آسمان ها و اهل زمين ها جمع شوند بر اين كه گمراه كنند بنده را كه اراده دارد اللّه تعالى راستى او را براى علم به استحقاق او سعادت را ، قدرت ندارند بر آن گمراه كردن .
بدان كه اين منافات ندارد با حديث دهمِ باب سوّمِ «كِتَابُ الْعَقْلِ» كه «بَابُ صِفَةِ الْعِلْمِ وَفَضْلِهِ وَفَضْلِ الْعُلَمَاءِ» است ؛ چه مراد اين جا نهى از اختلاط و از دعوت در زمان تقيّه است و اشارت است به اين كه در غير صورتِ اختلاط و زمان تقيّه ، زياده از قدر واجب يا مستحبّ از دعوت خوب نيست ؛ چه مشعر است به ترك رضا به قضا . و اين مضمون ، موافق آيات است ، چنانچه گفته در سوره هود در حكايت قول نوح: «وَلَا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِي إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ إِنْ كَانَ اللّهُ يُرِيدُ أَنْ يُغْوِيَكُمْ»^۱ و در سوره رعد: «أَ فَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنْ لَوْ يَشَاءُ اللّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِيعاً»^۲ و در سوره انعام: «وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتى وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلاً مَا كانُوا لِيُؤمِنُوا إِلَا أَنْ يَشَاءَ اللّهُ»^۳ .

باب سى و پنجم

اصل :بَابُ الْهِدايَةِ أَنَّهَا مِنَ اللّهِ عَزَّ وَجَلَّ

شرح: أَنَّهَا (به فتح همزه) بدل اشتمالِ الْهِدَايَة است .
يعنى: اين باب ، بيانِ اين است كه : توفيق تصديق به ربوبيّتِ ربّ العالمين و رسالت رسول و امامت امام حق ، از جانب اللّه تعالى است ؛ به اين معنى كه كسى غير اللّه تعالى علم به استحقاق سعادت و شقاوت مردمان ـ به معنى كه بيان شد در باب بيست و هشتم كه «بَابُ السَّعَادَةِ وَالشَّقَاءِ» است ـ ندارد ، تا بر طبق آن ، توفيق براى عاقبت به خيرى دهد ، يا خذلان براى ناعاقبت به خيرى كند .
در اين باب ، چهار حديث است.

[حديث ] اوّل

۰.اصل: [عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسى، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ، عَنْ أَبِي إِسْمَاعِيلَ السَّرَّاجِ ، عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ ]عَنْ ثَابِتٍ أَبِي سَعِيدٍ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام :«يَا ثَابِتُ، مَا لَكُمْ وَلِلنَّاسِ، كُفُّوا عَنِ النَّاسِ، وَلَا تَدْعُوا أَحَداً إِلى أَمْرِكُمْ؛ فَوَ اللّه ِ، لَوْ أَنَّ أَهْلَ السَّمَاوَاتِ وَأَهْلَ الْأَرَضِينَ اجْتَمَعُوا عَلى أَنْ يَهْدُوا عَبْداً يُرِيدُ اللّه ُ ضَلَالَتَهُ، مَا اسْتَطَاعُوا عَلى أَنْ يَهْدُوهُ؛ وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ السَّمَاوَاتِ وَأَهْلَ الْأَرَضِينَ اجْتَمَعُوا عَلى أَنْ يُضِلُّوا عَبْداً يُرِيدُ اللّه ُ هُدَاهُ ^۱ ، مَا اسْتَطَاعُوا أَنْ يُضِلُّوهُ» .