101
گزيده دانشنامه امام حسين عليه السلام

تا آن جا كه بررسى هاى ما نشان مى دهد ، تنها كسى كه براى امام حسين عليه السلام چهار دختر با آوردن نام آنها ياد مى كند ، نسب شناس معروف قرن ششم ، ابن فُندُق بيهقى (م565ق)است كه در لباب الأنساب، فرزندان دخترامام عليه السلام را بدين ترتيب آورده است:
1 . فاطمه ، كه مادرش امّ اسحاق دختر طلحه بود ؛
2 . سَكينه ، كه مادرش رَباب ، دختر امرؤ القيس بن عدى بود ؛
3 . زينب ، كه در كودكى درگذشت و مادرش شهربانو ، دختر يزدگرد بود ؛
4 . امّ كلثوم ، كه در كودكى درگذشت و مادرش شهربانو دختر يزدگرد بود . ۱
همان طور كه ملاحظه مى شود، وى نيز در تبيين فرزندان دختر امام حسين عليه السلام ، با اين كه تعداد آنها را چهار نفر ذكر مى كند، نامى از رقيّه نمى برد ؛ ليكن در بيان فرزندانى كه از نسل اين امام عليه السلام باقى مانده اند ، مى نويسد:
از فرزندان امام حسين عليه السلام ، جز زين العابدين عليه السلام ، فاطمه ، سَكينه و رُقيّه ، باقى نماند . ۲
ممكن است گفته شود كه رقيّه ، همان اُمّ كلثوم است ؛ ليكن اين احتمال با جمله «ولم يَبقَ من أولاده...» هماهنگ نيست ؛ زيرا اين جمله ، مُشعر به آن است كه رقيّه، مانند فاطمه و سَكينه ، بعد از جريان كربلا و شام ، ساليانى را زندگى كرده است ، مگر اين كه گفته شود مراد او ، باقى ماندگان از روز عاشورا بوده است .
گزارش ديگرى كه به نام رقيّه اشاره دارد، آن است كه در برخى نسخه هاى كتاب الملهوف ، آمده است كه امام حسين عليه السلام در وداع با اهل بيت خود ، فرمود :
يا اُختاه! يا اُمَّ كُلثومٍ! وأَنتِ يا زَينَبُ! وأَنتِ يا رُقَيَّةُ ! وأَنتِ يا فاطِمَةُ ! وأَنتِ يا رَبابُ! اُنظُرنَ إذا أنَا قُتِلتُ فَلا تَشقُقنَ عَلَىَّ جَيبا ، ولا تَخمِشنَ عَلَىَّ وَجها ، ولا تَقُلنَ عَلَىَّ هَجرا .۳

1.لباب الأنساب : ج ۱ ص ۳۵۰ .

2.لباب الأنساب : ج ۱ ص ۳۵۵ .

3.الملهوف : ص ۱۴۱ .


گزيده دانشنامه امام حسين عليه السلام
100

پژوهشى در باره انتساب رُقَيّه به امام حسين عليه السلام

در مورد انتساب دخترى به نام رقيّه به امام حسين عليه السلام و نيز چگونگى وفات او در شام، و همچنين مزار منسوب به وى، نكاتى وجود دارد كه شايسته است هر يك ، جداگانه مورد بررسى قرار گيرد:

1 . انتساب دخترى به نام رُقَيّه به امام عليه السلام

منابع كهن و معتبرى كه فرزندان امام حسين عليه السلام را احصا كرده اند ، دخترى را به نام رُقيّه براى ايشان ، بيان نداشته و تنها دو دختر به نام هاى فاطمه و سَكينه و برخى دختر سومى به نام زينب ۱ را نام برده اند . حتّى علّامه مجلسى رحمه الله در بحار الأنوار ۲ و محدّث بزرگ معاصر ، شيخ عبّاس قمى رحمه الله در نوشتارهاى خود ، به نام رقيّه به عنوان دختر امام عليه السلام اشاره نكرده اند .
ابن طلحه (م 654 ق) در كتاب مطالب السَّؤول ، ۳ فرزندان امام حسين عليه السلام را ده تن مى شمارد : شش پسر و چهار دختر . وى در معرّفى دختران ، تنها نام سه تن را بازگو كرده است: فاطمه ، سَكينه و زينب . همين مطلب را مؤلّف كشف الغُمّة ۴ از مطالب السؤول ، نقل كرده است .

1.الإرشاد : ج ۲ ص ۱۳۵ ؛ مطالب السؤول : ص ۷۳ .

2.بحار الأنوار : ج ۴۵ ص ۳۲۹ .

3.مطالب السؤول : ص ۷۳ .

4.كشف الغمّة : ج ۲ ص ۲۵۰ .

  • نام منبع :
    گزيده دانشنامه امام حسين عليه السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    با همکاری: طباطبایی نژاد، سید محمود ؛ سید طبایی، سید روح الله ؛ تلخیص : خوش نصیب، مرتضی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389 ش
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 314686
صفحه از 1036
پرینت  ارسال به