37
گزيده دانشنامه امام حسين عليه السلام

قوى است ، اگر چه براى مقصود مورّخ ، كافى نيست . ۱
پيش از شعرانى نيز ، ميرزا عبد اللّه اَفَندى ، همكار عالم و كتاب شناس علّامه مجلسى ، اكثر روايات اين كتاب و بلكه همه آن را مأخوذ از كتب غير مشهور و غير قابل اعتماد دانسته است . ۲ علّامه سيّد محسن امين عاملى نيز اين سخن را تأييد نموده است . ۳ محدّث نورى ، برخى گزارش هاى كتاب را بدون پشتوانه تاريخى خوانده ۴ و شهيد مطهّرى ، آن را پر از دروغ ، و تأليف و نشر اين كتاب را مانع مراجعه به منابع اصلى و مطالعه تاريخ واقعى امام حسين عليه السلام دانسته است . ۵ شهيد سيّد محمّد على قاضى طباطبايى نيز مطالب آن را به جهت تعارض با مقاتل معتبر ، بى ارزش و از درجه اعتبار، ساقط مى داند . ۶ نمونه هاى متعدّدى از اخبار غير قابل باور را مى توان در جاى جاى اين كتاب ديد . ۷

4 . المنتخب فى جمع المَراثى و الخُطب

فخر الدين بن محمّد على بن احمد طُرَيحى (م 1085 ق) ، مؤلّف مجمع البحرين ، مجموعه اى از احاديث و مراثى در باره امام حسين عليه السلام و برخى ديگر از امامان عليهم السلامرا گرد آورد و به قصد گرياندن مؤمنان و تشويق به سوگوارى، آنها را به صورت جُنگ، سامان داد .
المنتخب ، تاريخ نگارىِ علمىِ زندگى يا قيام امام حسين عليه السلام نيست و اكثر مطالب

1.روضة الشهدا : ص ۶ (مقدّمه) .

2.رياض العلماء : ج ۲ ص ۱۹۰ .

3.أعيان الشيعة : ج ۶ ص ۱۲۲ .

4.لؤلؤ و مرجان : ص ۲۸۷ ـ ۲۸۸ .

5.حماسه حسينى : ج ۱ ص ۵۴ .

6.تحقيق در باره اوّلْ اربعين حضرت سيّد الشهدا عليه السلام : ص ۶۶ .

7.مانند : بيست و دو هزار زخم در پيكر امام حسين عليه السلام (روضة الشهدا: ص ۶۰) ، چسبيدن سر به تنه فرزندان مسلم بن عقيل (ص ۲۴۱) ، حضور هاشم مرقال (هاشم بن عتبة) در كربلا (ص ۳۰۰) ، قصّه زعفر جنّى (ص ۳۴۶) و عروسى قاسم (ص ۳۲۱) .


گزيده دانشنامه امام حسين عليه السلام
36

كه مطالب كتاب ، بدون سند و مأخذ است و گاه چنان غير معتبر و دور از عقل است ۱ كه تأليف آن را از سوى يك فقيه دانشمند، بعيد مى سازد . از اين رو ، محقّقان خبره در سيره و تاريخ امام حسين عليه السلام ، به انكار آن پرداخته اند . ۲

3 . روضة الشهدا

كمال الدين حسين بن على واعظ كاشفى (م 910 ق) مبتكر سبْك قصّه پردازى و پردازش پندگونه از وقايع تاريخى است . او كه سنّى يا شيعه بودنش معلوم نيست ، شيفته اهل بيت عليهم السلام بود و براى جذب عوام ، حوادث تاريخى و بويژه حادثه عاشورا را با نثرى دل پسند به داستان در آورد و در اين ميان ، مطالب معتبر و غير معتبر و مستند و بدون سند را با هم در آميخت . تازگى سبْك، فارسى بودن و نيز انگيزه مؤلّف براى خوانده شدن كتابش در مجالس عزا ، موجب شد كه كتاب كاشفى، نه يك اثر تاريخى، بلكه يك اثر تبليغى و حتّى تخيّلى ، شمرده شود .
متأسّفانه عدم توجّه به اين مطلب و قرائت و استنساخ چندين باره آن ـ تا آن جا كه سخنرانان مجالس سوگوارى امام حسين عليه السلام را ، «روضه خوان» ناميدند ـ ، زمينه ورود بسيارى از اطّلاعات نادرست اين كتاب را به فرهنگ عاشورا فراهم ساخت و در موارد متعدّدى ، «زبان حال» ، جانشين «زبان قال» حماسه سرايان كربلا گشت .
مصحّح و حاشيه نگار كتاب ، علّامه ميرزا ابو الحسن شَعرانى ، نيز در مقدّمه اش بر كتاب ، به اين موضوع، اشاره كرده است :
از نقل ضعيف در روضة الشهدا ، عجب نبايد داشت ؛ چون در اداى مقصود واعظ ،

1.مانند آن كه اسب امام حسين عليه السلام به تنهايى ۲۶ سواره و نُه اسب را كشت (نور العين: ص ۵۱) و يا جنگ از روز سوم محرّم شروع شد و امام عليه السلام در همان روز سوم ، هزار نفر را كشت (ص ۳۶) و موارد ديگر (ر. ك : ص ۷ و ۳۷ ـ ۳۸ و ۴۱ و ۴۴ و ۴۸ و...) .

2.مانند شهيد قاضى طباطبايى كه آن را در ضعف و جعل ، مانند مقتل منسوب به ابو مخنف و سراسر قصّه مى خواند (تحقيق در باره اوّلْ اربعين حضرت سيّد الشهدا عليه السلام : ص ۶۰) و نيز ميرزا محمّد ارباب در اربعين حسينيّه (ص ۲۷۲) و فضلعلى قزوينى در الإمام حسين عليه السلام و أصحابه (ج ۱ ص ۱۵۰) .

  • نام منبع :
    گزيده دانشنامه امام حسين عليه السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    با همکاری: طباطبایی نژاد، سید محمود ؛ سید طبایی، سید روح الله ؛ تلخیص : خوش نصیب، مرتضی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389 ش
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 314498
صفحه از 1036
پرینت  ارسال به