دو نكته تاريخى و فقهى در باره خروج امام عليه السلام از مكّه

در باره خروج امام حسين عليه السلام از مكّه در دهه اوّل ذى حجّه ، بايد دو نكته تاريخى و فقهى را بررسى كرد :

1 . نكته تاريخى

اين كه امام حسين عليه السلام در دهه اوّل ذى حجّه ، از مكّه خارج شده ، ظاهرا مورد اتّفاق مورّخان است ؛ امّا در باره روز خروج ايشان ، اختلاف نظر وجود دارد . برخى روز خروج را سوم ، برخى هفتم ، برخى هشتم و برخى نهم ذى حجّه گزارش كرده اند ؛ ولى قول مشهور و درست تر ، اين است كه امام عليه السلام در روز تَروِيه ؛ يعنى هشتم ذى حجّه ، از مكّه خارج شده است . روايت صحيحى كه معاوية بن عمّار از امام صادق عليه السلام نقل كرده ^۱ نيز اين نظر را تأييد مى كند .

2 . نكته فقهى

شهرت يافته كه امام حسين عليه السلام در روز تَرويَه ، حجّ خود را به عمره تبديل كرد و از مكّه ، خارج شد . گويا مبدأ اصلى اين شهرت ، سخن شمارى از مَقتل نگاران و سيره نويسان است . ^۲ از جمله ، علّامه مجلسى رحمه الله در تبيين علّت رفتن امام عليه السلام از مدينه به مكّه و خروج از مكّه در موسم حج ، گفته است :

خشنودى خدا، خشنودى خانواده ماست. بر بلاى او بردباريم تا پاداش بردباران را به ما ببخشد. حرم و خاندان پيامبر، از او جدا نيستند و اعضاى آن ، هرگز از هم جدا نمى شوند و آنان در بهشت برين ، جمع مى شوند و ديدگان او (پيامبر صلى الله عليه و آله ) به آنان ، روشن مى گردد و وعده خدا در باره آنان ، تحقّق مى يابد.
هان! هر كس آماده است جان خود را در راه ما بدهد، با ما همسفر شود. من ـ إن شاء اللّه ـ فردا حركت مى كنم» .
آن گاه به سوى دشمن برخاست و به شهادت رسيد. درود خدا بر او باد! ^۱

7 / 6

تاريخ بيرون رفتن امام عليه السلام از مكّه

۳۶۱.تهذيب الأحكامـ به نقل از ابراهيم بن عمر يمانى ، از امام صادق عليه السلام ـ: حسين بن على عليه السلام روز تَروِيَه به سوى عراق حركت كرد . او به قصد عمره ، وارد مكّه شده بود. ^۲

۳۶۲.الكافىـ به نقل از معاوية بن عمّار ، از امام صادق عليه السلام ـ: حسين بن على عليه السلام در ذى حجّه ، عمره گزارد و در روز تَرويه به عراق رفت، در حالى كه مردم به مِنا مى رفتند. ^۳