85
گزيده دانشنامه امام حسين عليه السلام

برخى محقّقان ، اين رأى را كه مادر امام زين العابدين عليه السلام شهربانو دختر يزدگرد باشد ، با توجّه به اختلاف شديد منابع و پاره اى ناسازگارى هاى درونى گزارش ها، به شدّت ، مورد ترديد قرار داده اند، گرچه در مقابل اين ترديد، هيچ نظريّه ديگرى را مطرح نساخته اند. ۱

۳۷.الكافىـ به نقل از جابر ـ: امام باقر عليه السلام فرمود : «هنگامى كه دختر يزدگِرد را بر عُمَر ، وارد كردند ، دوشيزگان مدينه براى تماشايش آمدند و مسجد [ پيامبر صلى الله عليه و آله ] از نور ورودش روشن شد . چون عمر بر او نگريست ، [آن بانو] صورت خود را پوشاند و گفت : اُف به روزگار هرمز باد !
عمر گفت : آيا به من دشنام مى دهد؟ و قصد [تنبيه] او را كرد .
امير مؤمنان ، على عليه السلام ، به او فرمود : تو چنين حقّى ندارى . او را در گزينش مردى از مسلمانان ، آزاد بگذار و او را سهم غنيمتىِ همان مردى قرار ده كه برگزيده است .
آن دختر آمد تا دستش را بر سر حسين عليه السلام گذاشت . امير مؤمنان ، على عليه السلام ، به او فرمود : نام تو چيست؟ .
گفت : جهان شاه .

1.از جمله مرحوم سيّد جعفر شهيدى ، در كتاب چراغ روشن در دنياى تاريك يا زندگانى امام سجّاد عليه السلام ، به شدّت ، اين مسئله را رد مى كند . خلاصه دلايل ايشان در ردّ اين مطلب ، اينهاست : ۱ . اختلاف در نام شهربانو ؛ ۲ . اختلاف در نام پدر وى ؛ ۳ . اختلاف در زمان اسارت وى ؛ ۴ . يزدگرد ، خانواده اش را دور از جنگ ، نگه مى داشت . بنا بر اين ، احتمال اسارت آنها منتفى بوده است ؛ ۵ . نام شهربانو ، از اواخر قرن سوم ، مطرح شده است ؛ ۶ . يزدگرد ، در سال سى ام هجرى در زمان خلافت عثمان ، كشته شد . لذا اسارت دخترانش در زمان عمر ، با استبعاد بيشترى همراه است و ... . در مجموع ، استدلالات ايشان ، هر چند قابل توجّه است ، ولى در حدّى نيست كه بتواند اين ماجراى مشهور را رد و ابطال كند ؛ چرا كه اوّلاً اختلاف در نام و نام پدر و زمان اسارت ، نمى تواند اصل ماجرا را ابطال كند و به هر حال ، همه نقل ها در اين كه از خاندان شاهنشاهى ايران ، بانويى اسير مى شود و به ازدواج امام حسين عليه السلام در مى آيد متّفق اند . ثانيا قرائنى هم كه ايشان براى رد مى آورند ، نوعا مستنداتى تاريخى اند كه از مطالب مسلّم نيستند و قوى تر از نقل هايى نيستند كه مضمون آنها اسارت شاهدختِ ايرانى است .


گزيده دانشنامه امام حسين عليه السلام
84

فصل پنجم : ازدواج

بر پايه گزارش منابع تاريخى ، امام حسين عليه السلام در طول زندگى ، با پنج زن ، ازدواج كرده است كه در اين جا به شرح كوتاهى در باره آنان مى پردازيم .

5 / 1

شهرْبانو

طبق نظر مشهور ، شهربانو دختر يزدْگِرد (آخرين پادشاه ساسانى)، همسر امام حسين عليه السلام و مادر امام زين العابدين عليه السلام است. ابن شهر آشوب ، وى را مادر على اصغر نيز معرفى مى كند . همچنين گفته شده است كه وى مادر زينب و اُمّ كلثوم ، بوده كه در كودكى از دنيا رفته اند .
بجز شهربانو ، نام هاى ديگرى نيز براى مادر امام زين العابدين عليه السلام ، در منابع ، ثبت شده اند ، از قبيل: شهربانوا، شهربان، شهربانويِه ، شاهْ زنان ، شهْ زنان ، غزاله ، ...
در چگونگى ازدواج شهربانو با امام حسين عليه السلام ، گفته اند كه وى پس از شكست سپاه ايران ، به اسارت مسلمانان در آمد و امام حسين عليه السلام با وى ، ازدواج كرد. تاريخ اسارت و زمان ازدواج را برخى منابع ، دوران خلافت عمر ، برخى زمان خلافت عثمان و برخى عصر حكومت امام على عليه السلام دانسته اند.
در مقابل رأى مشهور، برخى مصادر، مادر امام زين العابدين عليه السلام را شاهْ زنان دختر شيرويِه پسر خسرو پرويز ، برخى بَرّه دختر نوشجان و برخى دختر سبحان يا صنجان ، برادرزاده ماهويِه (مرزبانِ مرو) ، دانسته اند.

  • نام منبع :
    گزيده دانشنامه امام حسين عليه السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    با همکاری: طباطبایی نژاد، سید محمود ؛ سید طبایی، سید روح الله ؛ تلخیص : خوش نصیب، مرتضی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389 ش
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 314606
صفحه از 1036
پرینت  ارسال به