تحلیل انتقادی دلالت اصطلاح «الخلفاء الراشدون» در روایات فریقین

نشریه : مطالعات قرآن و حدیث

نویسنده : پديدآورنده : محسن رفعت

چکیده :

با بررسی در پیشینه اصطلاح «الخلفاء الراشدون» در منابع اهل­ سنت و شیعه این مطلب دریافت می­ گردد که این اصطلاح، در منابع سنی از وجهه بیشتری برخوردار است، به عبارتی نمود آن در میان دانشیان و عالمان اهل­ سنت بیشتر است، زیرا اکثر ایشان آن را بنابر مصالح فرقه ­ای خویش به نفع خود گرفته و بسیاری از مبانی اعتقادی خویش را بر اساس آن استوار ساخته، سامان داده­اند. این اصطلاح به معنی امروزین آن، چنانکه مد نظر دانشمندان شیعی و سنی است [یعنی خلفای اربعه ابوبکر، عمر، عثمان و امیرمؤمنان علی(ع)] در آن­ زمان بدین شکل و معنا رواج نداشته است. منشأ این اصطلاح در روایتی از پیامبر رخ نموده که تنها راوی آن عرباض­ بن­ ساریه است و در دیگر طبقات به جهت محتوای مصلحتی و فرقه ­ای تعداد روات آن افزون یافته که تقریبا اکثر آنها اهل شام ـ­ معروف به مبغضین امام علی و اهل­بیت ـ هستند. این پژوهش به دنبال آن است که با بررسی نقدی نسبت به اسناد و طرق متعدد که از اهل­ سنت و شیعه وارد شده، مصادیق صحیح آن را بنابر منابع فریقین بیابد و نظر مشهور در این­ باره را به چالش بکشاند و بیان کند کاربست این اصطلاح در منابع اهل­ سنت که برخی نظریات اصولی یا فقهی خود را بر پایه آن سامان داده ­اند، از اساس بر پایه خطا صورت پذیرفته که براساس حدیثی موضوع بنا گردیده است.