غدیر خم: ابتکار نبوی(ص) در نفی قدرت استیلایی

نشریه : پژوهش نامه علوی

نویسنده : پديدآورنده : مجتبی عطارزاده

چکیده :

هرچند در بینش سیاسی اسلام حاکمیت اصلی از آن خداست، اما اعتقاد به برتری حاکمیت الهی و احکام شرعی به هیچ روی به معنای تحدید و یا نقصان نقش و تأثیر مردم در ارتقای کارکرد دولت اسلامی، در مقام مدیریت کلان اجتماعی سیاسی نیست، زیرا برخلاف باور برخی نحله‌های فکری در حوزه سیاست اسلامی، که با طرح وامداری مستقیم قدرت خلیفه و دولت اسلامی از ذات خداوندی، در عمل نقشی برای مردم در همراهی و کارآمدسازی نهاد قدرت در انجام وظایف و انتظارات ناشی از آن در عرصه عمومی قائل نیستند، سیره پیامبر گرامی اسلام در بنای حکومت، به منزله اهرم اجرایی قدرت، خلاف این باور را ثابت می‌کند.
در پی مخالفت اهل مکه با رسالت نبوی و هجرت اجباری به مدینه، حضرت با یاری و همراهی اهالی آن شهر بود که توانست شالوده حکومتی بر پایه عدالت اجتماعی را بیفکند. بی‌شک، متناسب با چنین شیوه‌ای است که پیامبر بزرگوار اسلام تداوم رسالت و تکمیل دیانت خود را در فرایند تعیین جانشین خویش در غدیر خم دنبال می‌کند و به‌رغم برخورداری از حق و قابلیت والای انتصاب مستقیم علی بن ابی‌طالب، با تبیین محورهای شایستگی چنین عنصری در مقام هدایت امور مسلمین، بر آن است تا با درونی‌سازی پذیرش وی از سوی مخاطبین، بر ضرورت احراز ویژگی کار آمدی دولت اسلامی از رهگذر همکاری و مساعدت همگانی آحاد جامعه تأکید کند.