زمينه‏هاى تاريخى كتاب كافى با تكيه بر جنبه‏هاى كلامى - صفحه 22

كافى نيست، بلكه كلينى عمده قريب به اتفاق رواياتش را از هشت نفر زير نقل كرده است: ۱
1. على بن ابراهيم قمى با 7068 روايت؛
2. محمد بن يحياى عطار اشعرى قمى با 5073 روايت؛
3. ابوعلى اشعرى قمى با 875 روايت؛
4. ابن عامر حسين بن محمد اشعرى قمى با 830 روايت؛
5 . محمد بن اسماعيل نيشابورى با 758 روايت؛
6 . حميد بن زياد كوفى با 450 روايت؛
7 . احمد بن ادريس اشعرى قمى 154 روايت؛
8 . على بن محمد ۲ با 76 روايت.
سلسله مشايخ كافى نشان دهنده سفرهاى علمى كلينى در طلب حديث به شهرهاى قم، كوفه، بغداد و احتمالاً نيشابور است، هم چنان كه وجود تعداد قابل توجهى از مشايخ قمى در اين فهرست بر حضور جدى مدرسه قم در مجموعه كافى دلالت دارد. به هر روى، كلينى پس از دوره طلب حديث به شهر رى بازگشته و به عنوان محدثى مورد اعتماد براى شيعيان اين شهر شناخته مى شود و احتمالاً از آن زمان به تأليف كتاب كافى مى پردازد كه در عرض بيست سال به پايان مى رسد. ۳ كلينى در سال 327ق در زمان خلافت مقتدر عباسى، رى را به سوى بغداد ترك كرده و دو سال پايانى عمر خود را در اين شهر سپرى مى كند و به همين مناسبت به «بغدادى» و «سلسلى» ۴ معروف مى شود. ۵ در مورد دلايل اين مهاجرت، سخن روشنى از سوى

1.ر.ك: خويى، معجم رجال الحديث، ذيل هر يك از افراد نام برده شده و نيز براى آگاهى بيشتر ر.ك: معارف، پژوهش در تاريخ حديث شيعه، ص ۳۵۸ ـ ۳۵۹.

2.در مورد هويت اين شخص اختلاف نظر است با اين حال، نظر عمده رجال نويسان بين خواهرزاده برقى نويسنده كتاب محاسن يا پدر بزرگ وى در گردش است.

3.نجاشى، همان، ص ۳۷۷.

4.منسوب به محله اى در بغداد به نام «درب السلسله» ر.ك: زبيدى، همان، ج ۹، ص ۳۲۹.

5.بحرالعلوم، الفوائد الرجاليه، ج ۳، ص ۳۲۵.

صفحه از 46