ابعاد شخصيت كلينى
مى توان مدعى شد كه شيخ كلينى رحمه الله از وثاقت و اعتبار كامل برخوردار بوده و شخصيت برجسته و چند بعدى ايشان، سبب شده كه از ديرباز تا به حال، كسى از سيره نگاران سخنى در قدح وى نگويد و در عوض هر كس به گونه اى، او را مدح كند. اكنون نگاهى به ديدگاه هاى بزرگان درباره ايشان مى افكنيم:
رجالى بزرگ شيعه مرحوم ابوالعباس نجاشى (متوفاى 450) درباره كلينى رحمه الله گويد:
محمد بن يعقوب كلينى، كه علّان كلينى رازى ـ رى شهرى ـ دايى اش بوده است، استاد برجسته عالمان ما به روزگار خودش در رى بوده است. وى موثق ترين مردم در حديث گزارى بوده است.
كلينى كتاب كافى را طى بيست سال نگاشته است ... و ما تمام كتاب هاى ايشان را از گروهى از استادان خويش نقل كرده ايم. ۱
شيخ الطائفه (متوفاى 460) درباره كلينى، فرموده است:
محمد بن يعقوب كلينى، با كنيه ابوجعفر اعور، فردى والاقدر و آشنا به روايات است كه تأليفات بسيارى از جمله كتاب معروف كافى دارد و ما كتاب هاى ايشان را در كتاب خود به نام الفهرست معرفى كرده ايم. ۲
همو در الفهرست گويد:
محمد بن يعقوب كلينى كه كنيه اش ابوجعفر است، فردى مورد وثوق و دانا به روايات است و كتاب هايى از جمله كافى دارد كه شامل سى كتاب است و نخستين بخش آن، كتاب عقل و فضيلت علم نام دارد ... شيخ مفيد محمد بن محمد بن نعمان راجع به تمام كتاب هاى ايشان براى ما گزارش كرده است. ۳
مرحوم شيخ صدوق (متوفاى 381) با عنوان «الشيخ الفقيه»، كلينى را ستوده است. ۴
مرحوم شيخ مفيد، اسطوانه بزرگ ديگر تشيع (متوفاى 413) در مقام ستايش كتاب
1.رجال النجاشى، ص ۲۶۶ و ۲۶۷.
2.الطوسى، رجال الطوسى، ص ۴۳۹، رقم ۶۲۷۷.
3.همو، الفهرست، ص ۲۱۰ و ۲۱۱، رقم ۶۰۲.
4.فصل نامه علوم الحديث، شماره اول، ص ۲۱۸، محرم ۱۴۱۸ ق، به نقل از «فضل الكوفة ومساجدها»، ص ۴۹.
