كافى، آن را از بزرگ ترين كتاب هاى شيعه و پرفايده ترين آنها دانسته است ۱ و اين سخن گواه عظمت نويسنده كتاب نيز هست.
رجاليان متأخر شيعه نيز، هر كدام به نيكوترين شكل، كلينى را ستوده اند كه به خاطر رعايت اختصار از بازگويى اقوالشان خوددارى كرده، تنها منابع آن سخنان را يادآورى مى كنيم. ۲
دانشمندان رجالى معتبر اهل سنت نيز هر كدام به گونه اى از كلينى به عظمت و نيكى ياد كرده اند. كهن ترين منبعى كه يافته ايم، مربوط به عبدالغنى بن سعيد الازدى المصرى (متوفاى 407ق) است كه كلينى رحمه الله را ستوده است. ۳
پس از او، حافظ، ابن ماكولا (متوفاى 475ق) درباره كلينى گويد: «كلينى به ضم كاف و لام مكسور و حرف ياء پيش از حرف نون، همان ابو جعفر محمد بن يعقوب كلينى رازى، از فقيهان و مؤلفان شيعه است.
ابو عبداللّه احمد بن ابراهيم صيمرى و ديگران از وى نقل حديث كرده اند. او در محله دروازه كوفه و در زنجير در بغداد ساكن بوده و در همان شهر به سال 328ق وفات يافته و در مقبره اش دروازه كوفه مدفون شده است». ۴
ابن عساكر (متوفاى 571) درباره كلينى آورده است:
محمد بن يعقوب كه به او محمد بن على ابو جعفر كلينى هم گفته مى شود، از علماى شيعه بوده كه به دمشق مسافرت كرده و در شهر بعلبك از ابو حسين محمد بن على جعفرى سمرقندى و محمد بن احمد بن خفاف نيشابورى و على بن ابراهيم بن هاشم و... نقل حديث كرده است.
1.ر.ك: مهدوى راد، محمد على، نگاهى به جوامع حديثى شيعه، ص ۱۹، (جزوه درسى مركز تربيت مدرس قم)، بى تا.
2.ر.ك: الكلينى والكافى، ص ۲۰۲ و بعد، نيز فصل نامه علوم الحديث، ش ۱، ص ۱۱۸ و بعد؛ نيز ثامر هاشم حبيب العميدى، الشيخ الكلينى البغدادى وكتابه الكافى، ص ۱۴۰ و ۱۴۳، دفتر تبليغات اسلامى، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق.
3.ر.ك: فصل نامه علوم الحديث، ش ۱، ص ۲۱۹، محرم ۱۴۱۸ ق، به نقل از: المؤتلف والمختلف، عبدالغنى بن سعيد الازدى المصرى.
4.حافظ ابن ماكولا، الاكمال، ج ۷، ص ۱۸۶، مؤسسة التاريخ العربى، بى جا، بى تا.
