بهره گيرى از منابع نخستين و كهن: چيزى كه بر اعتبار كافى به صورتى فوق العاده افزوده است، دسترسى كلينى به منابع كهن و دست اول روايى بوده است. در كافى، تمام گزارش ها و حديث گزارى ها براساس متونى بوده كه همه در اختيار كلينى و دست اول بوده اند.
شك نيست كه فراهم آمدن كافى از منابع اوليه يا «اصول اربعمائة» و كتاب هاى صحابيان ائمه عليهم السلام بزرگ ترين خدمت به فرهنگ با ارزش اسلام و شيعه بوده است؛ چه اين كه بدين ترتيب، يك پايانه علمى و اطلاعاتى غنى و موثق از آثار كهن و پراكنده روايى، سامان گرفته و از ميان رفتن منابع ياد شده، به طور عمده، طى رخدادهاى تاريخى، مشكل خاصى را پديد نياورده است.
روزگار كلينى
به منظور فهم ارزش تلاش علمى كلينى و عقل گرايى ايشان، آشنايى با روزگار وى، ضرورى است. زيرا از اين راه مى توان تا حد زيادى خطوط اصلى شخصيت كلينى را تشخيص داده، به عمق مجاهدات وى پى برد.
تمام دوره عمر كلينى در عصر غيبت صغراى امام زمان عليه السلام قرار داشته است. اين عصر به طور كلى از نظر اجتماعى، سياسى و فرهنگى ويژگى هايى داشته كه به روشن بينى كلينى و عقل گرايى او يارى بسيارى رسانده است. اكنون به بيان ويژگى هاى ياد شده مى پردازيم، تا ضمن قدرشناسى از عالمان نستوه آن دوره، به برخى شبهات مربوط به اين موضوع نيز، پاسخى گفته باشيم:
1. عصر حيات
دوران غيبت صغرا دوره حيرت ناميده است؛ ۱ زيرا شيعه در سرگردانى عجيبى به سر مى برده است. از اين رو كه اصل مسئله غيبت امام زمان عليه السلام و نيز طولانى شدن
1.ر.ك: مدرسى طباطبايى، حسين، مكتب در فرآيند تكامل، ص ۱۳۵، ۱۳۷ و ۱۳۸، مؤسسه انتشاراتى داروين، نيوجرسى آمريكا، ۱۳۷۴ ش؛ نيز مجلسى، محمدباقر، بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۰۹، ۱۱۸، ۱۴۲ و ۱۵۸، مؤسسة الوفاء، بيروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق؛ نيز ابى جعفر الصدوق، كمال الدين، ص ۲۸۶، ۲۸۷ و ۳۰۲، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.
