ارزیابی «نقل به معنا» و «تصحیف» در الجامع الصغیر

نشریه : فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث

نویسنده : پديدآورنده : مصطفی همدانی

چکیده :

الجامع‌ الصغیر، یکی از جوامع روایی معروف اهل سنت است که با روش الفبایی(بر حسب ابتدای روایات) تدوین شده است. این تحقیق به بررسی موارد تصحیف و نیز میزان روش‌مندی کتاب مذکور در «نقل به معنا»ی روایات پرداخته است.
پژوهش حاضر، با روش تحلیل محتوای کمّی و بر اساس نمونه‌ای که به روش سیستماتیک و طبقاتی تهیه شده، نگاشته شده است.
نتایج نشان داده است که با خطای پنج درصد می‌توان گفت سیوطی 49% از روایات الجامع الصغیر را نقل به معنا کرده است. از میان این تعداد، هشت درصد را به شکل نادرست نقل به معنا کرده است و 92% را به شکل درست نقل به معنا کرده و سهم تصحیف نیز در مجموع کتاب، کمتر از یک درصد است. در کنار این تحلیل کمّی، گونه‌های «نقل به معنا»ی نادرست و درصد هر یک نیز به تفصیل مورد بررسی کیفی و استدلالی قرار گرفته‌اند. به علاوه، سیوطی بر خلاف اعتقاد خود و نیز قاطبۀ اهل درایه عمل کرده است که معتقدند پس از تدوین جوامع روایی، نقل به معنا مطلقاً مجاز نیست.