علّامه محمدتقى مجلسى و نقد ديدگاه‏هاى فلسفى در مرآة العقول - صفحه 231

تطبيق نتيجه راه با معيار وحى، دچار اشتباه و خطا در آراى خود شده اند.
دانستنى است كه تمام عبارات ايشان در شرح الكافى عينا در بحارالأنوار و در پايان بخشى از روايات عقل و جهل آمده است. ۱

عقل از نگاه علّامه طباطبايى و نقد گفتار علّامه مجلسى

مى دانيم كه از جمله پژوهش هاى حديثى مرحوم علّامه طباطبايى، گذشته از بحث هاى روايى ارزشمند ايشان در سرتاسر تفسير الميزان، حاشيه هايى است كه بر مجلدات بحارالأنوار زده اند. البته اين حاشيه ها با مخالفت هايى روبه رو شد و سرانجام در جلد هشتم متوقف ماند. از جمله حواشى علّامه طباطبايى، دو حاشيه اى است كه ايشان در ذيل همين گفتار علّامه مجلسى آورده و ظاهرا عمده دليل شدت اعتراض بر ايشان و سرانجام توقف نگارش و چاپ حواشى، همين دو حاشيه بوده است. ۲
علّامه طباطبايى اساس بحث علّامه مجلسى در تبيين معانى اصطلاحى عقل را ناصحيح مى داند و معتقد است طرح اين بحث از سوى ايشان به دو دليل بوده است:
1. علّامه مجلسى به كسانى كه در معارف عقلى با عقل و برهان به كاوش مى پردازند بدگمان است.
2. ايشان تمام روايات را در يك سطح دانسته و بر اساس همين نگاه، به شرح و تفسير روايات پرداخته است؛ درحالى كه در ميان روايات، اخبار غرر و نابى است كه تنها براى صاحبان فهم هاى عالى و عقل هاى ناب قابل فهم است. سرّ اين امر نيز آن است كه پرسشگران ائمه عليهم السلام هماره در يك سطح نبوده اند. بخشى از گفتار ايشان چنين است:
فما كل سائل من الرواة فى سطح واحد من الفهم، و ما كل حقيقه فى سطح واحد من الدقة و اللطافة، و الكتاب والسنة مشحونان بان معارف الدين ذوات مراتب مختلفة، و إن لكل مرتبة أهلاً و إن فى الغاء المراتب هلاك

1.ر.ك: بحارالأنوار، ج ۱، ص ۱۰۰.

2.ر.ك: شناخت نامه علّامه مجلسى، ج ۱، ص ۱۷۳ ـ ۱۷۵.

صفحه از 248