انواع القائات شیطانی (۱۷)
اللّهُمَّ اجعَل ما يُلقِي الشَّيطانُ في رُوعي مِنَ التَّمَنِّي وَ التَّظَنِّي و الحَسَد...[۱]
در ادامه توضیح سومین نوع از انواع القائات شیطانی مطرح شده در این فراز نورانی، یعنی «حسد»، به این نکته اشاره شد که طبق روایات، این بیماری، علما و فقها را بیش از دیگران تهدید می‌کند.
نکته دیگر در این رابطه، راهکار پیشگیری از بیماری حسادت است. در روایتی که مرحوم کلینی از امام کاظم(عَلَیْهِ‌السَّلامِ) نقل کرده به این راهکار اشاره شده است. در این روایت مفصل، امام (عَلَیْهِ‌السَّلامِ) ضمن نصایحی که برای «هِشام بن حَکم»، بیان نموده، می‌فرماید:
يا هِشامُ، مَن أرادَ الغِنى بِلا مالٍ، و راحَةَ القَلبِ مِنَ الحَسَدِ، وَ السَّلامَةَ فِي الدّينِ، فَليَتَضَرَّع إلَى اللّهِ عز و جل في مَسأَلَتِهِ بِأَن يُكَمِّلَ عَقلَهُ، فَمَن عَقَلَ قَنِعَ بِما يَكفيهِ، و مَن قَنِعَ بِما يَكفيهِ استَغنى وَ مَنْ لَمْ يَقْنَعْ بِما يَكْفيهِ، لَمْ يُدْرِكِ الْغِنى أَبَدَاً.[۲]
اى هشام! هر کس بى‌نيازى بدون ثروت، آسايش قلب از حسادت، و سلامت در ديندارى را خواستار است، بايد با زارى، از خداوند بخواهد كه عقل او را كامل گرداند. زیرا کسی كه عاقل باشد، به آنچه او را بس است، قناعت مى‌كند و آن كس كه به آنچه او را بس است، قناعت كند، بى‌نياز مى‌گردد، در غير اين صورت، بى‌نيازى را هرگز درك نخواهد كرد.
«حسد» از جمله بیماری‌های خطرناکی است که هم از نظر روحی هم از نظر جسمی برای انسان مشکل ایجاد می‌کند، این بیماری و دیگر بیماری‌های روحی، نتیجه بی‌عقلی یا کم‌عقلی است. خدا رحمت کند آیت الله ستوده، استاد اخلاق ما را، سال‌هایی که تازه به قم رفته بودیم، می‌فرمود: «عقل از نعمت‌هایی است که همه به خاطر داشتنش از خدا راضی هستند، زیرا هیچ کس نیست که بگوید: عقل من کم است؛ بلکه همه افراد، خودشان را عقلِ کل می‌دانند!» در صورتی که اگر عقل انسان کامل باشد، نه تنها این بیماری؛ بلکه دیگر بیماری‌های اخلاقی او، درمان می‌گردد.
بنا بر این، محورى‌ترين كار در درمان حسد، تقويت عقل و شناخت است. عقل کاملی که در جمله پایانی یکی از زیارت‌های کوتاه و جالب امیر المؤمنین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ)، معروف به زیارت «ابی الائمة» اینگونه درخواست شده است:
اللّهُمَ ارزُقني عَقلاً كامِلاً، و لُبّاً راجِحاً، و قَلباً زاكِياً، و عَمَلاً كَثيراً، و أدَباً بارِعاً، وَ اجعَل ذلِكَ كُلَّهُ لي، و لا تَجعَلهُ عَلَيَّ، بِرَحمَتِكَ يا أرحَمَ الرّاحِمينَ.[۳]
خداوندا! مرا عقلى كامل، انديشه‌اى برتر، دلى پاک، عملى بسيار و ادبى برجسته ارزانى‌دار و همه اينها را به سود من قرار بده، نه بر زيانم، به مهربانى‌ات، اى مهربان‌ترينِ مهربانان!
[۱]الصحيفة السجّاديّة، دعای ۲۰.
