منتقی الجمان فی الاحادیث الصحیح و الحسان

کتابی در رجال شیعه

مقدّمه کتاب، دربردارنده شرح خصوصیات کتاب و بیان انگیزه مؤلّف در تألیف آن است.

مؤلّف در مقدّمه، دوازده فایده در درایه و رجال بیان کرده است که فهرست این فواید دوازده گانه عبارت اند از:

معنای اقسام چهارگانه حدیث؛

تذکیه و عدم تذکیه راوی به شهادت یک عادل؛

روش های اسناد کتب اربعه؛

مشایخ اجازه مؤلّف؛

اسناد مشیخه شیخ طوسی در تهذیب الأحکام؛

تمییز مشترکات؛

اسناد مضمره؛

دلالت کثرت روایت اجلاّ بر وثاقت؛

تعویض اسناد یا عدول از سند روایت به سند اعلی؛

«عدة» در کلام کلینی؛

«محمّد بن اسماعیل» در اوّل اسناد الکافی.

متن کتاب، مشتمل بر دسته بندی روایات کتب اربعه حدیثی از حیث اعتبار سند از «کتاب الطهارة» تا «کتاب الصوم و الاعتکاف» و شرح اسناد و متن این روایات است.

این روایات در سه دسته «صحیح در نزد جمیع علما» با رمز «صحی»، «مشهور به صحیح» با رمز «صحر» و «حسن» با رمز «ن» تقسیم شده اند و پس از ذکر عنوان «قلت»، مباحث مختلف در ارتباط با متن و سند روایاتی که از نظر مؤلّف نیاز به بررسی دارند، مورد بحث قرار می گیرد. مباحث مطرح شده در کتاب عبارت اند از: بیان نوع سند، تمییز مشترکات، مضمرات، ارجاع ضمیر، تعلیق در اسناد، تحویل در اسناد، خبر موقوف، اصطلاحات، تحریفات و ویژگی های کتب اربعه حدیثی.

محقّق تهرانی در الذریعة (ج ۱۶، ص ۳۳۸، ح ۱۵۶۷)، این فواید رجالی را به طور مستقل در ذیل عنوان الفوائد الرجالیة فهرست نموده است.