محمد بن يعقوب كلينى و كتاب كافى - صفحه 426

خاك سپرده شد. ۱
او علاوه بر كتاب كافى كتاب هاى ديگرى نيز به رشته تأليف كشيد ۲ ، لكن از آن كتب اثرى به جاى مانده است.

مشايخ و شاگردان كلينى:

چنان كه بعضى از محققان تذكر داده اند ۳ ، در مصادر تاريخى هم زمان با حيات كلينى، اطلاعات چندانى پيرامون نشو و نماى اين دانشمند، وجود ندارد. از اين رو بهترين مرجع در شناخت شخصيت علمى و مشايخ ابوجعفر كلينى همان اسناد روايات كتاب كافى مى باشد. به همين ترتيب در مورد شاگردان كلينى نيز اطلاعات تاريخى بسيار اندك است و تنها چند نفر كه موفق شده اند كتاب كافى را با سماع و قرائت و يا اجازه از مؤلف آن دريافت نمايند، به عنوان شاگردان كلينى شناخته شده اند هر چند با تعريفى كه نجاشى از كلينى ـ به عنوان استاد حديث و رئيس حوزه رى ـ كرده است، مى توان حدس زد كه از شاگردان كلينى بيش از اين تعداد بوده اند.
اما در مورد مشايخ كلينى بايد گفت: طبق بررسى هاى به عمل آمده در كتاب كافى، مجموعا 15339 روايت وجود دارد كه سند آن با يكى از مشايخ كلينى شروع مى گردد و بررسى اين اسناد نشان مى دهد كه كلينى روايات خود را مجموعا از سى و چهار نفر روايت كرده است. لكن از مجموع روايات فوق، 15284 روايت از هشت نفر از مشايخ حديثى و پنجاه و پنج روايت به واسطه بيست و شش نفر ديگر روايت شده است. اين مشايخ هشت گانه كه در واقع 99 درصد و اندى از روايات كافى به توسط آنان روايت شده است به ترتيب كثرت روايت عبارتند از:
1. على بن ابراهيم قمى 7068 روايت
2. محمد بن يحيى العطار 5073 روايت
3. ابوعلى اشعرى 875 روايت
4. حسين بن محمد 830 روايت

1.نجاشى، رجال، به رقم ۱۰۲۶.

2.همان مأخذ و همان صفحه.

3.بهبودى، گزيده من لايحضره الفقيه ج ۱ ص ۷.

صفحه از 456