معيارها جز تعداد كمى از روايات صحيح را مشخص نمى سازد. از اين رو وى در شناخت روايات صحيح به معيار ديگرى روى آورد كه عبارت از معيار «تسليم و رضا» بود به اين معنى كه در برخورد به دو روايت متعارض كه هر دو از نظر سند و ساير قرائن، صحيح باشند از باب تسليم در مقابل فرامين خداوندى عمل به يكى را اختيار نموده و از عمل به ديگرى خوددارى ورزد. لكن كاربرد اين معيار چيزى جز مقايسه روايات با ديدگاه اعتقادى و بينش فقهى كلينى نبود. زيرا چنان كه گفتيم او در مقام رفع تناقض از حديث شيعه به تأليف جامع مذهبى خود روى آورد و بديهى است پس از درج روايات موافق با ديدگاه و فتاواى خود، از درج و روايات مخالف، خوددارى نمايد ۱ . به عقيده يكى از نويسندگان وجود اين حقيقت درباره كتاب كلينى موجب گرديد تا على رغم تمجيد و تحسينى كه از كار كلينى به عمل آمد در عين حال كتاب او از هر جهت مورد قبول و پذيرش دانشمندان پس از وى قرار نگيرد و آنان را از مراجعه به ساير مآخذ و منابع بى نياز نسازد به همين سبب پس از تأليف اين كتاب باز هم فقها با اعمال ضوابط علمى و فنى به بحث و تحقيق در احاديث كافى پرداختند ۲ و با نقد و بررسى بعضى از روايات آن، به تأليف جوامع ديگر روى آوردند چنانچه شواهد آن در معرفى ديگر كتب اربعه از نظر خواهد گذشت.
ملاحظاتى چند درباره سيره كلينى:
چنان كه مى دانيم كتاب كافى در بين كتب اربعه از حيث اشتمال بر فقهيات و عقايد منحصر به فرد است. و مؤلف دانشمند آن موفق شده است تا با جمع آورى روايات در هر باب، اثرى بديع و كم نظير تقديم شيعيان سازد. از اين رو با توجه به جامعيت كتاب از نظر احاديث و حسن ترتيب و تنظيم آن از سوى مؤلف، اين كتاب پس از پيدايش، ثنا و ستايش هاى فراوانى را برانگيخت. از جمله شيخ مفيد كه با كلينى قريب العهد بوده است درباره كتاب مى نويسد: «... الكافي وهو من اجل كتب الشيعه واكثرها
1.زندگى نامه كلينى، الكافى، ج ۱، ص ۲۹ به نقل از نهاية الدرايه.
2.بهبودى، محمّد باقر، گزيده كافى، ج ۱، ص ۲۰.