سيمايى يكنواخت تر از مكتب و معالم شيعه به جهانيان عرضه دارد. ۱ اين سخن، البته سخن معقول و سنجيده اى است اما نبايد از نظر دور داشت كه مطمئنا در كتاب صحيح الكافى مصاديق فراوانى از روايات معصومين حذف شده است كه از نظر متقدمان صحيح و طبق معيار متأخران ضعيف قلمداد مى شود. احاديثى كه بعضا فقهاى شيعه نيز در طول تاريخ فقه بر مبناى آن فتوى داده اند لذا چنان كه يكى از محققان تذكر داده است: «اگر بخواهيم (در مقام استنباط و صدور فتوى) صرفا احاديث صحاح و حسان را اختيار بكنيم بايد قسمتى از فقهمان را بدون مدرك بدانيم». ۲
ج ـ مآخذ كلينى در كافى
آخرين مطلب در بررسى سيره كلينى سخن از مآخذ اين دانشمند در تأليف كتاب كافى مى باشد. در اين مورد چنان كه گذشت مرحوم كلينى با بيش ترين اقامت در قم موفق شد اكثر روايات خود را از مشايخ و منابع موجود در اين شهر به دست آورده و در تأليف كتاب از آن بهره بردارى نمايد. در بين مشايخ كلينى دو نفر بيش از ديگران در تربيت كلينى و تأمين منابع وى سهيم بوده اند و اين دو عبارت از على بن ابراهيم قمى و محمّد بن يحيى اشعرى مى باشند و كلينى در مواضع متعددى از كتاب خود با استفاده از تعبير: «حدثنى» به سماع و استفاده حضورى خود از محضر اين دو دانشمند اعتراف كرده است. ۳ كلينى علاوه بر نقل روايت از اين دو نفر بعضا به ذكر فتاواى فقهى آنان نيز مبادرت كرده است. ۴ اما در عين حال بايد توجه داشت كه بسيارى از روايات كلينى از اين دو نفر خاصه على بن ابراهيم قمى، با استفاده از آثار و احاديثى است كه على بن ابراهيم به توسط پدرش ابراهيم بن هاشم در كتابخانه خود
1.جهت اطلاع بيشتر از اعتراضات وارده بر تأليف صحيح الكافي، و پاسخ هاى مؤلف بنگريد به مصاحبه آقاى محمّد باقر بهبودى، اعتراضات و جوابيه ها، مندرج در نشريه كيهان فرهنگى، سال سوم، از شماره هفتم الى يازدهم، سال ۱۳۶۳.
2.مدير شانه چى، كاظم، كيهان فرهنگى، سال چهارم، شماره ۵.
3.كلينى، الكافي، ج ۴، ص ۱۸۴، ج ۷، ص ۱۷۴، ۱۷۶، ۲۷۱.
4.از جمله بنگريد به كافى، ج ۷، ص ۲۷۶ كه چنين شروع مى شود: على بن ابراهيم قال: وجوه القتل العمد الى ثلاثة ضروب ...، الى ۲۷۸.
